Plakkracht en uitzaaiing van kankercellen

Een tumor is een snel groeiende verzameling kankercellen. Die verzameling cellen wordt bij elkaar gehouden door een soort ‘lijm’. Bereikt de tumor een bepaalde grootte, dan ontstaan vaak uitzaaiingen. Daarvoor moeten kankercellen zich eerst losmaken van de oorspronkelijke tumor. Pas daarna kunnen ze via bloed of de lymfevaten op reis om zich te vestigen op een andere plaats in het lichaam en daar uit te groeien tot een nieuwe tumor.

Vloeibare weerhaakjes

Biochemicus Jeroen van Kilsdonk, verbonden aan de afdelingen Biomoleculaire Chemie en Pathologie van het UMC St Radboud, heeft de ‘plakkracht’ onderzocht bij melanoom – een agressieve vorm van huidkanker die ontstaat uit pigmentcellen. Van Kilsdonk: “Bij die plakkracht speelt het molecuul ALCAM een belangrijke rol. Deze moleculen steken als een soort weerhaakjes uit de tumorcellen, waardoor die cellen stevig aan elkaar klitten.”

Via een aantal experimenten kreeg Van Kilsdonk meer zicht op de werking van deze moleculen. Van Kilsdonk: “Wanneer er een stukje van het molecuul wordt afgeknipt – het weerhaakje bij wijze van spreken – verliezen de cellen veel van hun plakkracht en zaaien ze eerder uit. Voegen we daarna het weerhaakje in een oplosbare vorm weer toe, dan plakken de tumorcellen weer stevig aan elkaar vast en wordt de uitzaaiing ook weer belemmerd.”

Meer dan een plakbandje

Van Kilsdonk ontdekte nog iets anders. Het kortwieken van het molecuul ALCAM vermindert niet alleen de plakkracht tussen de cellen. “Het heeft ook gevolgen voor de communicatie in de cel”, zegt hij. “We zien dat het geknipte molecuul ook tientallen eiwitten activeert, die gezamenlijk de uitzaaiing nog eens extra stimuleren. ALCAM is dus meer dan een plakbandje dat cellen alleen maar bij elkaar houdt, het is óók een signaalmolecuul dat diverse eiwitten in de cel aan het werk kan zetten.”

Het onderzoek, dat Van Kilsdonk uitvoerde in een muizenmodel, biedt interessante aanknopingspunten voor verder onderzoek naar uitzaaiing bij kanker. Van Kilsdonk promoveert op woensdag 24 juni aan het UMC St Radboud.