Premie lokt leraar niet

Uit het onderzoek blijkt dat de teruggave van collegegeld of het toekennen van een premie voor het volgen van een bepaalde opleiding nauwelijks effect heeft. Zo zijn er geen effecten geconstateerd op de instroom, meldt de minister aan de Kamer. Veel geïnterviewden zijn ervan overtuigd dat studenten zich in hun keuze niet laten leiden door financiële prikkels.

Een voorbeeld hiervan vormen de Wervings- en bindingspremies in Onderwijs, Zorg en Welzijn. Daarvan is in 2002 onderzocht of deze een positief effect kunnen hebben op de doorstroom van de opleiding naar de arbeidsmarktsectoren onderwijs, zorg en welzijn. Binnen het onderzoek stonden premies centraal waarbij studenten het totale collegegeld ontvangen als zij na het voltooien van hun opleiding in de betreffende sector gaan werken.

Uit het onderzoek bleek dat de premies een beperkt effect hebben. In het geval van de bindingspremie kan het aantal studenten dat minimaal vijf jaar in deze sector blijft werken met 4,6 procent verhoogd worden. Er was bij de onderzochte premies sprake van een hoge “deadweight loss.”  Een groot deel van de premiegelden komt daarbij terecht bij hen die sowieso van plan waren in de sector te gaan en blijven werken).

Ook is gekeken naar de Bètabeurs, onderdeel van het Deltaplan Bèta en Techniek. Uit een monitor in 2006 bleek dat zowel de instroom voor de hbo-opleidingen als voor de wo-opleidingen niet werd vergroot. Momenteel voert het PBT een eindevaluatie uit naar de Bètabeurs. Deze eindevaluatie zal naar verwachting voor de zomer afgerond zijn.

Vergelijking met de USA?

Waarom werkt het daar wel en niet in Nederland? De belangrijkste verklaring is de hoogte van het collegegeld. Het collegegeld kan in de USA variëren van $ 5.000 tot $ 30.000 per jaar en is over het algemeen hoger bij een private universiteit dan bij een publieke universiteit.

Voor sommige studenten zou het zonder een beurs of de teruggave van collegegeld daarom niet mogelijk zijn verder te studeren. Voor die studenten is het financieel zeer aantrekkelijk om een opleiding te volgen waarbij het collegegeld na afstuderen teruggegeven wordt.

Wenselijkheid

Indien de instroom en het studierendement aanzienlijk vergroot zou worden door de teruggave van collegegeld én als er op de arbeidsmarkt een ernstig tekort is kan overwogen worden een dergelijke maatregel in te voeren, geeft de minister aan..Maar hij vermeldt afgaande op deze verkenning dat “mijns inziens een kostbare maatregel als de teruggave van collegegeld daarom niet wenselijk is.”