De val van een bruggenbouwer

Kern van de zaak blijft het feit dat de Rotterdamse hoogleraar een televisieprogramma presenteert op een zender van het regime in Teheran. Dit zou voor elke academicus uit een vrij land al een opmerkelijk gegeven zijn. Maar voor iemand met een leerstoel ‘identiteit en burgerschap’ en een wereldwijd profiel als filosoof en moslimtheoloog roept een dergelijke nevenfunctie eens te meer vragen op. ScienceGuide heeft in zijn berichtgeving voor dit feit aandacht gevraagd, daarbij enkele kenmerken van het station Presstv aanstippend, waaronder de ruimte voor ontkenning van de Holocaust.

Het is jammer en opvallend dat prof. Ramadan hier eigenlijk weigert op in te gaan. Hij geeft in zijn reacties uitvoerige en eloquente redeneringen ten beste, maar niet over de kern van de zaak. U leest hier zijn persoonlijke brief aan zijn critici in Nederland, die hij gisteren op zijn website heeft gepubliceerd.

Rabbijnen en vrouwen zonder chador

Prof. Ramadan vertelt dat hij in 2008 na zeer rijp beraad besloot toe te treden tot de staf presentatoren van Presstv. Tevens meldt hij dat hij opbouwende kritiek –dus ook op het regime in Teheran- beter vindt voor de discussie en dat de situatie in Iran uiterst complex is. Ook schrijft hij dat zijn programma geheel vrij is in de themakeuze en daarin allerlei lieden mochten optreden die het regime wellicht niet welgevallig zouden zijn, als rabbijnen, atheïsten en vrouwen zonder hoofddoek. Het ging hem om ‘het kritische debat’. Hier is op zich geen bezwaar tegen, integendeel.

Het punt is echter, dat dit geen discussieprogramma binnen Iran is over islam, vrijheid en mensenrechten. Ramadans discussierende rabbijnen en vrouwen zonder chador zijn door Ahmedinejad en de zijnen echt niet bedoeld voor binnenlandse consumptie. Presstv is een zender van het regime in Teheran, bedoeld voor het buitenland.

Het station moet buiten Iran de discussie beïnvloeden in de richting die het bewind graag ziet. Het is daarom een Engelstalige zender met weinig Iraanse en vooral Britse commentatoren en presentatoren. Ook dat is op zich geen schande, vele regimes in de wereld doen zoiets en hebben zoiets gedaan. Maar een soort bewijs van moedige dialoog en het in stand houden van verbindingen met een land in onderdrukking is het presenteren van een wekelijks programma op dat station dus allerminst.

‘Their real agenda’

Vragen aan prof. Ramadan daarover vanuit de universiteit, het gemeentebestuur en vanuit de CDA-Tweede Kamerfractie blijken vervolgens een kritisch debat dat hij verontwaardigd afwijst. “It is as if I in particular, and Islam in general, were being used to promote certain political agendas in the upcoming Dutch elections. Geert Wilders, who wins votes while comparing the Qur’an to Hitler’s Mein Kampf, casts a long shadow. I am cast as the cause of an outburst of political passions that is far from healthy,” schrijft hij in zijn brief.

Over zijn critici zegt hij tot slot: “Their real agenda is the politics of Muslim-baiting and fear. When it comes to seeking votes, all options are on the table, even the most dishonest and the most scurrilous.” Dat is opmerkelijk, want noch het CvB van de EUR, noch het college van PvdA, GroenLinks en CDA in de stad Rotterdam, noch de Kamerleden van Dijk en Sterk kunnen hiermee bedoeld zijn.

En daarmee is de tragiek in deze zaak er uiteindelijk vooral een van prof Ramadan zelf. Hij wil dialoog stimuleren, maar ziet zichzelf daarbij als slachtoffer van gebrek aan respect en van politieke complotten.

Reactie Oxford

De universiteit van Oxford heeft ScienceGuide overigens gemeld, dat zij de vrijheid van meningsuiting van haar academische staf ten principale overeind wenst te houden. “Freedom of speech is a fundamental right respected by the University. Professor Ramadan’s views are entirely his own and do not represent the views of the University. However, the University does not in any way curtail the freedom of its academic staff to appear and express their opinions in the media.”

Om die reden ziet men geen reden in te gaan op de nevenfunctie van prof Ramadan, die per 1 september daar in dienst treedt. Hij bekleedt dan de His Highness Hamad Bin Khalifa Al-Thani Chair in Contemporary Islamic Studies, die wordt gefinancieerd door de Qatar Foundation for Education, Science and Community Development. In dat verband wordt hij vanuit Oxford ook gedetacheerd naar the Qatar Faculty of Islamic Studies.