ScienceGuide staat voor verdieping. Dit is het platform waar de actualiteit en achtergrond elkaar ontmoeten op een inhoudelijke en doordachte wijze. Onder het uitklapteken vind je dus een toelichting, geheugensteun of voetnoot die de redactie of de auteur toevoegt. Dit doen wij om ervoor te zorgen dat wij in onze artikelen grondig en gedetailleerd in kunnen gaan op belangrijke details, zonder de lezer kwijt te raken.
Crisis na uitstel van executie
Nieuws |
de redactie
16 september 2009 | Tilburgs econoom Ton van Schaik analyseert in zijn afscheidscollege de crisis. Centrale bankiers hebben ons op een dwaalspoor gezet door te doen of stabiliteit en lage inflatie aan hen te danken waren. Het leidde tot onverstandig gedrag, zoals de 'boom' op de huizenmarkt. Maar een nieuwe ICT-bloei komt.
De huidige economische crisis lijkt erg veel op de crisis in dejaren dertig van de vorige eeuw, zegt prof Van Schaik. Deafgelopen vijftien jaar was het verloop van de aandelenkoersennagenoeg identiek aan het koersverloop in de periode 1925-1939.Zowel in 1929 als in 2000 spatte de zeepbel op de beurzen uiteen.In 1929 sloeg dit onmiddellijk over naar de reële economie.
Dit was na de internetzeepbel van 2000 ook het geval, maar inveel mindere mate dan in de jaren dertig, omdat de Centrale Bankende rente nu wél verlaagden. Maar dat was uitstel van executie,zoals we nu weten. De koersen bereikten zowel in 2002 als in 1932hun dieptepunt, waarna ze weer gingen stijgen. In 2007 werd eennieuw hoogtepunt bereikt evenals in 1937. Ook de recente rush in deaandelenkoersen is identiek aan die in 1939.
Van Schaik gaat in op de diepere achtergronden van dezeopvallende gelijkenis. De depressie van de jaren dertig ontstond inde tijd dat de vruchten van de tweede industriële revolutie zich opgrote schaal begonnen te verspreiden.
Hetzelfde zien we nu in de tijd van de ICT-revolutie. De huidigecrisis markeert het eindpunt van een drietal opmerkelijkeontwikkelingen, die volgden op de periode van stagflatie in dejaren zeventig, namelijk de lagere groei van dearbeidsproductiviteit, de lagere rente en de lagere inflatie.
De lagere groei wordt veroorzaakt door het uitsterven van detechnologische ontwikkeling als gevolg van de tweede industriëlerevolutie. De lagere rente is het gevolg van het feit dat met deopkomst van China de spaaroverschotten in de wereld de tendentiehebben groter te zijn dan de spaartekorten, zoals die vanAmerika.
De lagere inflatie vloeit voort uit het feit dat dewereldhandelsprijzen vanaf 1985 nagenoeg niet veranderd zijn.Daarom werd er geen inflatie vanuit het buitenland geïmporteerd enhoefden de Centrale Banken weinig te doen om de inflatie in toom tehouden.
Hierdoor hebben Centrale Bankiers, met in hun kielzog deeconomen die onafhankelijkheid van de centrale bank propageerden,het publiek op een dwaalspoor gezet. Een stabiele en lage inflatieen de claim van monetaire autoriteiten dat zij daar de hand inhebben heeft mensen aangezet beslissingen te nemen, die zij in meeronrustige tijden nooit genomen zouden hebben. De schuldgedreven’boom& rsquo; op de woningmarkten is hier een voorbeeldvan.
De komende jaren zullen in het teken staan van een geleidelijkeafbouw van de sterk opgelopen overheidstekorten. Dat was in dejaren na de oorlog ook het geval. In de jaren veertig ontstond eenbreed gedragen consensus om een crisis als die van de jaren dertigte voorkomen. Zo’n consensus begint zich ook nu af te tekenen: eencrisis als die van het afgelopen decennium moet voorkomen worden.Na de oorlog ontstond een nieuwe ideologie, waarin dekapitalistische dynamiek door overheden werd bijgestuurd.
De financiële sector werd sterk aan banden gelegd. Dat zien weook nu weer gebeuren. Als de geschiedenis zich inderdaad blijftherhalen mogen we een periode tegemoet zien die veel lijkt op dejaren vijftig en zestig.
Na een pijnlijke start, zoals in de jaren na de oorlog, zal eennieuwe periode aanbreken, waarin de ICT-revolutie tot volle wasdomkomt, net zoals de tweede industriële revolutie in de jaren vijftigen zestig tot volle wasdom kwam.
