Leerrechten revisited

De recessie moet als kans voor nieuwe dynamiek worden gezien enBalkenende haalde in zijn rede dan ook Rahm Emmanuels inmiddels klassieke ‘Never waste agood crisis’ aan. Ook als het ergste voorbij zou zijn -en daar leekhij nog niet diep van overtuigd- waait “de storm niet zomaar over.Er is geen gemakkelijke weg naar de uitgang.” Een keuze voordynamiek acht de premier de enige kiem voor werkelijk herstel.

Hij sprak daarbij openlijk en zeer persoonlijk de in Tilburgaanwezige oud-premier Lubbers aan. Net als deze in de jaren tachtigdeed, zou Balkenende nu een ambitieus beleid in gang willen zetten,verzekerde hij hem en zijn toehoorders. Daarin zouden niet “dekaasschaaf, maar fundamentele hervomingen” en ingrepen de economieen overheidsfinanciën weer in het lood moeten brengen. “Nudrastisch bezuinigen zou funest zijn. Dat hebben we geleerd vaneerdere crises. Maar daar hangt wel een prijskaartje aan, want ooknoodzakelijke keuzes moeten betaald worden.”

Maatwerk en leerrechten

Voor het hoger onderwijs zou dit een zeer forse opdracht gaaninhouden, juist omdat onderwijs en kennis cruciaal zijn voor hetherstel. “De komende jaren zal van veel mensen gevraagd worden opente staan voor een rigoureuze wending in hun loopbaan. De groteopgave is een omgeving te creëren die mensen inderdaad in staatstelt dat te doen.

Onderwijs is en blijft de basis onder een goed functionerendearbeidsmarkt waarop kwaliteit de norm is. De omslag naar eenarbeidsmarkt die meer flexibiliteit vergt van mensen, vraagt dusook wat van u.

Daarover zullen we met elkaar de discussie moeten aangaan.Bijvoorbeeld over de wenselijkheid van meer differentiatie enmaatwerk in het hoger onderwijs. Over de voors en tegens van eensysteem van leerrechten gedurende een carrière. Over demogelijkheden om de bestaande sectorale bedrijfsfondsen vooropleiding en ontwikkeling breder in te zetten. En over nieuwe enevenwichtige financiële arrangementen.”

Restaurant Azië

Deze verwijzing naar de leerrechten is hoogst interessant,inhoudelijk en politiek. Ten eerste geeft de premier aan dat hijarrangementen voor levenlangleren hoog op de agenda zet. Ten tweedeis het beladen begrip ‘leerrechten’ door zijn OCW-ministerregelmatig verworpen als een onzinnig ‘stemmen met de voeten’ idee.Ten derde legt de premier een direct verband tussen maatwerk, meerdifferentiatie en de financieringsarrangementen van het hogeronderwijs. De oren van oud-HO-bewindsman en VVD-leider Mark Ruttezullen wel gespitst zijn.

De vele aanwezigen uit de top van het hoger onderwijs noteerdenoverigens nog iets tegenover ScienceGuide. De premier hadmet geen woord gerept over de noodzaak van een nieuwestructuurdiscussie. Wel had hij een krachtig symbolisch beeldgezien. Balkenende verwees naar de webcam-opname van het cortègevan hoogleraren die de zaal mocht vermaken terwijl zij door deTilburgse binnenstad schreden. De camera filmde hen vooral rechtvoor een restaurant en de pijl naar het afhaalloket van ditoosterse etablissement. “Die toga’s trokken statig langs Azië. Datvond ik iets om over door te denken.”