Ook Nederland denkt over Stiglitz’ visie

Het CPB is naar aanleiding van het debat over desociaal-economische orde gevraagd de mogelijkheden te bezien vaneen breder welvaartsbegrip dan het nationaal inkomen. Het antwoordvan het CPB is gisteren naar uw Kamer gestuurd. Het kabinet sluitzich op hoofdlijnen aan bij de daarin gevolgde redeneerlijn. En datligt in het verlengde van de discussie die ook in Frankrijk wordtgevoerd, na het rapportvan Sen, Stiglitz en Fitoussi.

Het Nationaal Inkomen en het Bruto Binnenlands Product zijnbelangrijke maatstaven voor de omvang en ontwikkeling van deeconomische activiteit in een land. Deze concepten zijn algemeengeaccepteerd en maken internationale vergelijkingen mogelijk. Hetis echter belangrijk de beperkingen van dergelijke kengetallen teonderkennen. Welvaart bestaat immers uit meer dan de op geldgewaarde activiteiten die in het BBP tot uiting komen.

Het in kaart brengen van de brede welvaartseffecten van hetoverheidsbeleid is dan ook van belang voor de politiek: we moetenals kabinet, hier in de kamer, en in de samenleving, gebruik kunnenmaken van goede, neutrale informatie om met elkaar de afwegingen tekunnen maken.

Een vertaling naar één indicator is daarbij een moeizame weg,dat geeft het CPB aan en dat wordt ook door het rapport van Sen,Stiglitz en Fitoussi benadrukt. Het is namelijk buitengewoon lastigde lange termijn en internationale gevolgen van het overheidsbeleidte overzien en in betrouwbare kwantitatieve termen weer te geven.Maar het is vooral ook moeilijk om de verschillende factoren dieaan welvaart bijdragen met elkaar te vergelijken en in ééngeaggregeerde index weer te geven.

De weging van de factoren is in veel gevallen namelijk eenpolitieke zaak: hoe weeg je gezondheid af tegen politieke vrijheid,of inkomenszekerheid tegen leefmilieu? Hoe weeg je een procentextra BBP af tegen de vrijheid van meningsuiting. Je kan niet opeen objectieve manier vaststellen dat 5% extra biodiversiteit meerof minder bijdraagt aan de maatschappelijke welvaart van Nederlanddan 1000 bedden in verpleegtehuizen. Op deze vragen kan alleen depolitiek een antwoord geven.

Daarom brengen de planbureaus en het CBS de brederewelvaartseffecten in kaart door naast het BBP ook anderewelvaartsindicatoren te rapporteren. Dit gebeurt al regelmatig,denk aan de Milieubalans en de Natuurbalans van het PBL, “Desociale staat van Nederland”van het SCP, de milieurekeningen vanhet CBS en de Monitor Duurzaam Nederland van alle planbureaus enhet CBS samen. De betreffende auteurs bevelen dus allen aan om,naast het BBP, verder te gaan met het ontwikkelen van andereindicatoren. De Europese Commissie is op het gebied van additionelewelvaartsindicatoren ook actief om juist de internationalevergelijkbaarheid van deze indicatoren te versterken. Dat isvolgens het kabinet ook van wezenlijk belang.