Leraarschap in verandering

Nieuws | de redactie

14 oktober 2009 | Wat zal Marja van Bijsterveldt aantreffen als ze eind november een ronde doet langs de educatieve hbo-opleidingen? Een toenemende diversiteit, maar ook een groeiend zelfbewustzijn, zoals blijkt uit de notitie Bouwstenen van 4 educatieve faculteiten.

Een aantal jaren ging het niet goed met de educatievefaculteiten. Visitatierapporten logen er niet om. Het niveaulag in veel gevallen te laag. Het lag niet alleen aan de opleiders.De PABO had als hbo-opleiding een softimago. Havo-leerlingen met hogere cijfers op hunlijst kozen liever voor techniek, economie of gezondheidszorg.De PABO kreeg een steeds grotere instroom vanuit het MBO.

Ook maatschappelijk ontstond er druk op delerarenopleidingen. Er waren klachten over gebrekkige taal- enrekenvaardigheden van studenten. Bozige oudere docenten, verenigdin BON, eisten dat de inmenging in de autonomie van de leraar moeststoppen. Is het eeuwenoude frontaal lesgeven met een krijtje nietveel meer evidence-based dan competentiegericht gerichtonderwijs?, zo sneerde een van de docenten in het debat.

De Inspectie constateerde dat de lerarenopleidingen te veel metinnovatie bezig waren, waardoor nieuwe accenten onbewust ten kostegingen van bestaande kwaliteit. Staatssecretaris Van Bijsterveldtvroeg de NVAO ondertussen de lerarenopleiding extra streng teaccrediteren. Voor alles moest de indruk voorkomen worden dat delerarenopleidingen met de hakken over de sloot de accreditatieszouden halen.

Bouwstenen

Eind november gaat Marja van Bijsterveldt een ronde maken langsde educatieve hbo-opleidingen in den lande. Een kwart van dehbo-studenten zit op een educatieve opleiding. Van Bijsterveldtmerkte dan ook ooit op dat ze ook bewindspersoon is voor ‘eenkwart van het hbo.’ En een gezichtsbepalend deel van het hbo.Iedere ouder heeft immers wel een mening over het onderwijs datzijn kinderen krijgt, we hebben in Nederland 16 miljoenschooldirecteuren.

Wat zal de staatssecretaris aantreffen op haar ronde? Allereersteen nieuw zelfbewustzijn. 4 educatieve faculteiten (die vanINHolland, Amsterdam, Utrecht en Windesheim) hebben de handen inelkaar geslagen omdat ze niet alleen in gezamenlijkheid, maar ookin het maatschappelijk debat de toekomst van het leraarschap vormwillen gaan geven. “Het wiel opnieuw uitvinden’was bijna spreekwoordelijk voor de innovatiecultuur in hetonderwijs. Hierdoor worden veel ervaringen en kennis niet benut,”zo staat te lezen in de notitie Bouwstenen.

Het front is daarbij allang niet meer krijtje versuscompetentie. “Van leraren en lerarenopleiders verwachten we eenonderzoekende houding. Als professionals reflecteren zij op hunwerk en trekken daaruit conclusies voor toekomstig handelen opbasis van systematische analyse en onderzoek. Ze werken alsprofessional master in professionele leerwerkgemeenschappen vanleraren, opleiders en  onderzoekers, in nauwe samenwerking metlectoren en hoogleraren. Promotieonderzoek door leraren wordt weermogelijk in academische opleidingsscholen,” zo zeiden dedirecteuren van de vier educatieve faculteiten eerder op ScienceGuide. Andere hogescholen hebben dit initiatiefinmiddels omarmd.

Leren en innoveren

Verschillende educatieve faculteiten zullen er met trotsop wijzen dat ze nu ook masteropleidingen aanbieden, namelijk voorleren en innoveren. Al bij de start is de opzet divers. Ophogeschool Stenden wordt de nadruk gelegd op het leren vaninnovatie in andere sectoren. De opleiding is mede vormgegeven doorinnovatiedeskundige Hugo Verheul, de Academic Director vanStenden.

“De vraagstukken rond ICT en dergelijke waar men in hetonderwijs tegenaan loopt, zijn heus niet veel anders dan deinnovatievraagstukken in andere sectoren”, zo weet hij. “In hetonderwijs hoef je dus niet het wiel opnieuw uit te vinden.”

Op hogeschool Rotterdam worden de nieuwste wetenschappelijkeinzichten rond leerwerkarrangementen en de academische basisschoolin het curriculum aan de orde gesteld. En een grote hogeschool alsINHolland heeft het voordeel dat het alle opleidingssoorten in huisheeft – van Pabo tot kunstdocent. Docenten uit verschillendeschoolsoorten kunnen zich zo aan elkaar optrekken.

Rivaliteit

Er wordt meer samengewerkt tussen educatieve opleidingen danvoorheen, maar toch is er nog steeds wel een al dan niet gezonderivaliteit waar te nemen, bijvoorbeeld tussen universiteiten enhogescholen. Zo kijken sommige hogescholen met lede ogen naar de’Academische PABO’ en de ‘educatieve minor’ aan de universiteiten.Prima dat die studenten aan de universiteit beginnen, maar zoudenze hun opleiding niet gewoon in het hbo moeten afronden?

De hogeschool Rotterdam verklaarde niet mee te zullen werken aaneen academische PABO omdat er in Rotterdam ‘geen behoefte’ aan zouzijn, en omdat het op niveau brengen van de zittende studenten inhet Rotterdamse al een hele klus is.

Omgekeerd leidde de tweetalige lerarenopleiding van de HAN ook tot een zuinigereactie vanuit de universitarie instituten IVLOS en ICLON.Het gaat heus niet om de eerste tweetalige lerarenopleiding inNederland, zo schreven ze ScienceGuide in een reactie. En de HANzou ten onrechte beweren dat studenten een nieuwe bevoegdheidkrijgen. Benieuwd hoe de bewindsvrouwe van OCW hierop zalreageren.

Demografie

Tot slot zal ook demografie tijdens de tour van Marja vanBijsterveldt ongetwijfeld aan de orde gesteld worden. Terwijl delerarenopleidingen in de Randstad nog groeien, is in Zuid-Limburgal sprake van het sluiten van lerarenopleidingen vanwege een structureel gebrekaan studenten.

De Commissie Doelmatigheid onder leiding van Norbert Verbraakriep de sector al op om in gezamenlijkheid over doelmatigheidna te gaan denken. Er zou een einde moeten komen aan ‘ afwachtend slachtofferschap.’ De kwantitatieve groei vanstudenten aan de lerarenopleidingen nadert zijn einde. Ook datvraagt om beleid. “Kwaliteit vraagt om een zekere massa”, aldusNorbert Verbraak. Op een interne conferentie van OCW bleek recent,dat men daar nu ook wakker is geworden. Het demografischperspectief van het HO rukt snel op naar het centrum van deoverwegingen voor toekomstig beleid.  

De notitie Bouwstenen leest u hier.