Balkenende-norm, maar waarom eigenlijk?
Voor een argumentatie-verhelderingsproject kreeg Dekkeronlangs een Veni-beurs van NWO. “Een hele eer om als filosoof zo’nbeurs te krijgen. Ik kan me voorstellen dat ze het liever aan echtewetenschappers geven.”
Wat is je argument?
Teun Dekker is gehecht aan “mooie, heldere, gestructureerdeargumenten. Die zie je in de politiek vrij weinig. Een paar jaargeleden was er in Nederland een heel gedoe over topsalarissen in depublieke sector.” Hij dook daarom in het Dijkstal-rapport uit 2005,waarin voorstellen werden gedaan om de salarissen in de publiekesector wat op te trekken, maar ook de Balkenende-norm teintroduceren. Niemand in de publieke sector mocht meer verdienendan de premier.
“Dat is misschien een heel redelijk voorstel, maar ook in ditrapport vond ik weinig goed uitgewerkte argumenten. Ik kan me bestvoorstellen dat je vindt dat niemand in de publieke sector meer magverdienen dan de premier, maar wat is je argument?”
En zo werd zijn onderzoeksvoorstel voor een Veni-beurs geboren. Dekomende drie jaar onderzoekt Dekker de argumenten, het discours,het publieke debat over dit onderwerp in zeven landen: Nederland,Singapore, Hongkong, Frankrijk, Noorwegen, Zweden en de VerenigdeStaten.
Met technieken uit de filosofie gaat hij de goede van de slechteargumenten scheiden. “Wat kun je wél zeggen en wat is onzin?” Aanhet eind van het traject hoopt hij een filosofisch boekwerk tepresenteren, een denktank-rapport voor de politiek en eeninternationaal congres om de bevindingen naar de praktijk tebrengen.
Concreet voorbeeld
Dekker geeft een concreet voorbeeld van de gebrekkigeargumentatiepraktijken in Nederland rond dit onderwerp. “Je hoortbijvoorbeeld vaak: ‘Topambtenaren en politici moeten minderverdienen dan ze zouden kunnen verdienen in het bedrijfsleven,omdat ze met belastinggeld worden betaald.’ Vanuit de filosofiegezien mist daar een premisse; een soort waardeoordeel dat onsuitlegt waarom het feit dat de premier van belastinggeld wordtbetaald een reden is dat hij minder moet verdienen dan hij in hetbedrijfsleven zou kunnen verdienen.
Die tussenschakel wordt niet expliciet gemaakt. Als je metbelastinggeld betaald wordt, is het blijkbaar gepast dat je beperktbetaald wordt. Hoezo? In Singapore wordt de premier ook vanbelastinggeld betaald, maar wel marktconform. Omdat ze daar debeste mensen willen hebben in de politiek. Ze hebben daar dus eenandere waarde over die tussenschakel.”
Het expliciet maken van die tussenschakel valt niet mee. Dekker:”Een argument dat je zou kunnen geven is: ‘Als iets vanbelastinggeld wordt gedaan, moet het zo goedkoop mogelijk.’ Devraag is dan: Vinden we dat in Nederland? Een heleboel dingen diewe doen zijn niet in overeenkomst met dat argument. Dus misschiengaat het er juist om dat we veel waar voor ons belasting geldwillen hebben. Maar dan kun je je afvragen: Zijn die lageresalarissen wel de beste manier om waar voor ons geld tekrijgen?”
Geen mening
De onderzoeker benadrukt dat hij zelf geen mening heeft over hetonderwerp. “Ik ga niet op zoek naar argumenten die legitimeren datde salarissen omhoog gaan. Mijn doel is het vaak emotionele debatte verhelderen. Vanwege die emotionaliteit worden argumenten nietgoed uitgewerkt, en dat is jammer. Als je kunt uitleggen wat jedoet als politicus, krijg je meer vertrouwen van de bevolking, naarmijn idee. Ik denk dat de slechte argumentatie van politici op ditmoment een van de redenen is dat het vertrouwen nu zo laag is. Dathebben de mensen echt wel door.”
Dekker wil die politiek dus dienstbaar zijn. “Ik ga niet zeggen watiemand moet vinden, maar wel op basis van welke argumenten je heteen of het ander zou kunnen vinden. De technieken van de filosofieblijven vaak abstract en met dit onderzoek wil ik ze toepassen opeen concreet probleem. Ik wil bewijzen dat bepaalde filosofischetheorieën echt iets kunnen bijdragen aan de praktijk.”
Voor zijn onderzoek gaat hij allerlei soorten teksten over ditonderwerp analyseren. Van rapporten tot ingezonden brieven inkranten, verslagen van debatten in parlementen, partijprogramma’sen meer. “Alles wat een beeld geeft van de argumentatie. Daarnagaan we die teksten analyseren op basis van filosofischeargumentatietechnieken en zo proberen we het argumentreconstrueren. ‘Is dat iets wat je kunt vinden? Is dit een redelijkargument?'”
Hij zegt ‘we’, want in dit project wordt hij geholpen door eenaantal studenten van het University College Maastricht. “Mededankzij het sparren met hen heb ik zo’n goed onderzoeksvoorstelkunnen schrijven. Het is echt een project van het college. Ik bendan ook van plan om les te blijven geven de komende tijd. Ik hebeen missie: mensen leren nadenken. Door les te geven, zeker aandeze universiteit, lever je een grote bijdrage aan de kwaliteit vanhet debat in volgende generaties.”
In de prijzen
Doorgaans vallen filosofische of ethische onderzoeksvoorstellenniet ruimschoots in de prijzen bij subsidierondes. Dekker voeltzich dan ook vereerd dat hij het vertrouwen heeft gekregen. “NWOheeft een beperkte hoeveelheid geld en ik kan me voorstellen dat zezeggen: ‘Geef het maar aan een echte wetenschapper’.”
“Ik zie mezelf niet als een echte wetenschapper, nee. Ik ontdekniks, ik vind niks uit, er explodeert bij mij nooit iets. Anderegehonoreerden gaan prachtig medisch onderzoek doen naar beterebehandelmethodes en fundamenteel onderzoek. Ik ben vooral bezig omte verhelderen. Dat is wel belangrijk, maar of het nu echtwetenschap is? Ik denk soms wel eens: ‘We kunnen toch ook gewoonlogisch nadenken met z’n allen?’ Maar blijkbaar is enige hulp vanbuitenaf nodig. Ik hoop dat ik die kan bieden.”
