Draadvorming skelet ver in het heelal

7 miljard lichtjaar hier vandaan

Astronomen hebben een gigantische verzameling sterrenstelselsontdekt op een afstand van zeven miljard lichtjaar van de aarde.Deze ontdekking is de eerste observatie van zo’n opvallendestructuur van sterrenstelsels in het verre heelal en geeft meerinzicht in het kosmische web en hoe dit is gevormd.

“Materie is niet gelijkmatig verdeeld in het universum,” zegtMasayuki Tanaka van ESO, die de studie leidde. “In het nabijgelegenheelal vormen zich sterrenstelsels en deze sterrenstelsels vormenmeestal groepen en clusters van stelsels. De meest geaccepteerdekosmische theorieën voorspellen dat materie ook samenklontert opeen grotere schaal in het zogenoemde kosmische web waarinsterrenstelsels, gevat in filamenten die zich uitstrekken tussenlege ruimte, een gigantische draadachtige structuur creëren.”

Het geraamte van het heelal

Deze filamenten zijn miljoenen lichtjaren lang en vormen hetgeraamte van het heelal: sterrenstelsels verzamelen zich erom heenen op de knooppunten vormen zich reusachtige clusters vansterrenstelsels die als gigantische spinnen op de loer liggen,wachtend om meer materie op te nemen.

Wetenschappers proberen te bepalen hoe deze filamenten ontstaan.Hoewel enorme draadvormige structuren al vaak geobserveerd zijn oprelatief kleine afstand van ons, is er tot nu toe nog geen concreetbewijs van het bestaan ervan in het verder afgelegen heelal.

Het team onder leiding van Tanaka ontdekte een grote structuur rondeen verafgelegen cluster van sterrenstelsels op beelden die ze aleerder hadden verkregen. De onderzoekers gebruikten twee telescopenop aarde om deze structuur gedetailleerder te bestuderen. Ze hebbende afstanden van de sterrenstelsels gemeten en kregen zo eendriedimensionaal beeld van de structuur.

De demografie van sterren

De spectroscopische waarnemingen zijn gedaan met het VIMOSinstrument van ESO’s Very Large Telescope en met FOCAS van deSubaru-telescoop, beheerd door de National Astronomical Observatoryvan Japan. Dankzij deze en andere waarnemingen waren de astronomenin staat om een echte demografische studie van deze structuur temaken en hebben ze enkele groepen van sterrenstelselsgeïdentificeerd rondom het hoofdsterrenstelsel.

Ze konden tientallen van zulke groepen onderscheiden, de meestetien keer groter dan onze Melkweg – en sommige wel duizend keergroter – en ze berekenden dat de massa van het hoofdsterrenstelselminstens tienduizend keer de massa van de Melkweg bedraagt. Sommigegroepen sterrenstelsels voelen de fatale zwaartekracht van hethoofdsterrenstelsel en zullen er uiteindelijk door wordenopgeslokt.

Rijk en prominent

“Dit is de eerste keer dat we zo’n rijke en prominente structuur inhet verre heelal hebben waargenomen,”zegt Tanaka. “We kunnen nu vandemografie overgaan naar sociologie en bestuderen hoe deeigenschappen van sterrenstelsels afhangen van hun omgeving toenhet heelal slechts tweederde van zijn huidige leeftijd had.”

Het filament staat op 6,7 miljard lichtjaar van ons vandaan enstrekt zich uit over minstens 60 miljoen lichtjaar. De nieuwontdekte structuur reikt waarschijnlijk nog verder, voorbij hetdoor het team onderzochte gebied en daarom zijn er al toekomstigewaarnemingen gepland om de afmeting exact te kunnen bepalen.