Islam is meer dan integratie

Zij zijn al lang een integraal onderdeel van de Europesesamenlevingen en zo geïntegreerd. Dat levert ook voorbeleidsmakers belangrijke inzichten op in de vraag hoe de islam inEuropa vorm krijgt. De oratie Voorbij de domesticering vande islam in Europa houdt Sunier op vrijdag 27november.

Hoe kan islamonderzoek beter?

Er zijn volgens Sunier drie onderwerpen die in het bijzonder telijden hebben van een te grote nadruk opintegratieproblematiek.

– Ten eerste moet het onderzoek naar de islambeleving onderjongeren zich niet beperken tot radicalisering enaanpassingsproblemen, maar alle vormen van religiositeit in hetonderzoek betrekken. Verreweg de meeste jongeren zijn geboren engetogen in Europa. Dat moet het uitgangspunt zijn voor onderzoeknaar hun islambeleving.

– Ten tweede moet het onderzoek naar het dagelijks leven inwijken en de manier waarop gewone moslims islam inpassen in hundagelijks leven veel meer aandacht krijgen. Oude wijken staan nietzelden synoniem voor vergaarbakken van problemen. Dat levert eensterk vertekend beeld op van de realiteit.

– Ten derde moet er onderzoek gedaan worden naar islamitischleiderschap. Aan de ene kant wordt aan islamitische leiders engeestelijken een enorme invloed op moslims toegeschreven en wordenze ingezet om een keur aan problemen op te lossen.

Aan de andere kant worden hun activiteiten en denkbeelden juist metargusogen bekeken en probeert men hun invloed in te dammen.Systematisch onderzoek naar islamitisch leiderschap levert een meergewogen beeld op en verschaft ons inzicht in de relatie tussenleiderschap en gewone moslims.

‘Domesticering van de islam’

De titel van Suniers oratie verwijst naar de kenmerken van hethuidige beleid ten aanzien van de islam in veel landen in Europa.De oorsprong van het integratiebeleid ligt in de jaren tachtig vande vorige eeuw en was erop gericht nieuwkomers, waarvan een grootaantal een islamitische achtergrond had, in te passen in deontvangende samenlevingen.

In de laatste tien jaar heeft het beleid, als gevolg van ’11september’ en de problemen in wijken van verschillende Europesesteden, zich toegespitst op criminaliteit- enradicaliseringpreventie, veiligheid, en een grotere controle op hetdoen en laten van moslims. Europese staten streven ernaar de islamte beteugelen en aan te passen aan nationale omstandigheden. Deze’domesticering van de islam’ is een beleidsprioriteit geworden invrijwel alle landen van Europa.

In het meeste onderzoek worden moslims automatischgelijkgeschakeld met migranten en wordt de islam nog steedsbeschouwd als een migrantenreligie. Radicalisering onder jongemoslims, confrontaties tussen bewoners in wijken en tal van anderekwesties worden primair beschouwd als integratieproblemen.

Landen moeten omgaan met de groeiende culturele en religieuzediversiteit vanwege de aanwezigheid van moslims. Een belangrijkdeel van het onderzoek richt zich op de vraag hoe overheden daarmeemoeten omgaan en tot welke fricties de aanwezigheid van moslims kanleiden. Integratie heeft zich van een beleidsdoelstelling tot eendenkkader ontwikkeld dat onderzoek stuurt en richting geeft.

Wetenschappelijke blikvernauwing

Het gevolg van deze wetenschappelijke blikvernauwing is datbelangrijke vragen ten aanzien van de islam in Europa blijvenliggen of te weinig aandacht krijgen. Door het onderzoek teconcentreren op een relatief klein aantal probleemsituaties, blijftverreweg de grootste groep moslims doorgaans buiten het zicht vanhet onderzoek.

Eenzijdig probleemonderzoek levert een sterk vertekend beeld opover wat zich onder moslims afspeelt en reduceert hen tot willozeslachtoffers. Als gevolg daarvan krijgen de ontwikkeling van deislam in Europa en de ervaringen van gewone moslims niet deaandacht van onderzoekers die zij verdienen. Dit is uiteindelijkook niet gunstig voor het beleid.