Tariq Ramadan, Mahmoud en de VU

Rationaliteit als gevangenis

Tariq Ramadan vindt de islamgeleerden van dezetijd geobsedeerd door regels en wetten. “Wat heb je aanwetten, als je niet meer weet wat de bedoeling erachteris?” Hij sprak daarover met collega-filosofen AdVerbrugge en Govert Buijs van de VU. In Ad Valvas werd hiervanverslag gedaan.

Nietzsche stelde de juiste vragen”, stelt Ramadan: “Hoe word jeeen verantwoordelijk mens zonder te worden geplaagd door schuld? Enwanneer ben je waarlijk vrij?” Nietzsche stelt dat je vrij bent alsje je van je ego hebt bevrijd en weer een kind wordt. En die notieis volgens Ramadan essentieel in alle belangrijke religieuze enfilosofische stromingen.

“Rationaliteit kan een gevangenis zijn”, zei hij. Hij wiljuist vrij zijn (net als de mensen in Iran vermoedelijk.) Ramadanwil vrij zijn én hij wil trouw zijn aan God. Dit was voor Verbruggeen Buijs het teken om rechtstreeks de vraag te stellen die ze dehele tijd op allerlei omfloerste manieren hadden geprobeerd teberde te brengen: hoe combineert Ramadan Nietzsches gedachtegoedmet de islam?

Dat doe ik niet, antwoordde Ramadan. Nietzsche heeft hem instaat gesteld zijn eigen islamitische traditie kritisch tegen hetlicht te houden. “Je kunt geloven én blijven nadenken, hoor.Vrijheid bereik je volgens Ramadan via innerlijke vrede. “Absolutevrijheid van gedachten bestaat toch niet.”

Straffen uit liefde

Een jongen vroeg wat de gevolgen zouden zijn als je de Koranleest en niet geraakt wordt erdoor. “Dat weet ik niet”, zeiRamadan. “God weet het beter, alleen Hij kan in de harten vanmensen kijken. We kunnen alleen ons best doen, maar daar ligt ookons grootste probleem: we doen ons best niet. Intellectueel gezienzijn we verschrikkelijk lui.” Daarna begon hij erop te hameren datwetten er niet voor niets zijn. Dat ouders, die hun kind straffenvoor het overtreden van hun regels, dat uit liefde doen.

Hij zette kanttekeningen bij de verklaring van Mohammed Sayyedal-Tantawi, de belangrijkste islamitische geestelijke van Egypte,dat het dragen van de niqaab geen islamitisch voorschrift zou zijn.Ramadan vindt ook dat de niqaab niks met de islam te maken heeft,maar Tantawi is benoemd door de regering Mubarak, waardoor zijngezag in de islamitische wereld is aangetast.

Wat zijn bazen bij PressTV in Teheran van deze opvattingenvinden? Daar werd niet naar gevraagd, zo lijkt het. En hoe het methet gezag van de door het regime-Ahmedinejad aangesteldegespreksleider over ‘Islam and Life’ aangestelde Tariq Ramadan zelfzit, naar analogie hiervan? Dat ouders, die hun kind straffen voorhet overtreden van hun regels, dat uit liefde doen, is na detaferelen op de campussen en in de gevangenissen in Iran van devoorbije maanden een wat wrange gedachte.

Inaccessible idol

Jammer dat noch de BON-filosoof Ad Verbrugge, noch de zich alsuitstekende, multiculturele beta-universiteit profilerende VU erblijkbaar aanleiding in zag om Nietzsche-liefhebber professorRamadan bijvoorbeeld even te vragen naar het lot van debeta-student Mahmoud Vahdinia. Die is van de aardbodem verdwenen nadat hijlive op televisie, in een bijeenkomst van studenten enintellectuelen op 28 oktober met ayatollah Khamenei, deze en zijnregime even ingetogen als doorwrocht de mantel uitveegde voor detirannie en onderdrukking in Iran.

“When you, who are a father figure, treat your opponents in acertain manner, lower-level officials display the kind of behaviorthat everyone knows about and everyone knows about what occurred inthe prisons. I want to ask you something: why is nobody in thiscountry daring to criticize you? Are you thinking that you nevermake mistakes? Isn’t this ignorance? You have been changed into akind of inaccessible idol that nobody can criticize. I don’tunderstand why everybody is forbidden to criticize your choice. Theradio and television networks operate under you and you name thehead of the broadcaster. Either the broadcaster is acting this wayaccording to your orders or you are not overseeing it.”  

De uitzending werd meteen onderbroken, maar mobiele telefoonshadden de volledige interventie van de wiskundestudent tochdoorgegeven. ‘According to the eyewitness at the gathering,’ zomeldt een nieuwsblog uit Iran, ‘Khamenei appeared somewhatdisconcerted and said that he had not wanted to talk about suchissues and that he would have preferred to discuss scientific andacademic topics.’

Many truths

Het kantoor van de ayatollah zag zich gedwongen een tekst inreactie van de ‘opperste leider’ te publiceren. “In these studentand university events that take place here, when I see some peoplenot express comments that they think I don’t like out of regard orrespect… I am upset when they are not uttered. I am absolutelynot upset when they are uttered. How I wish that the opportunityexisted for these things to be said, so that one could bind thosepages together and open the book of utterances, so that many truthscould come to light.”

Uiteraard werd Mahmoud direct na zijn toespraak door de geheimedienst opgepakt. Khamenei dook na zijn verraste, sussende woordendirect weg achter een gordijn op het toneel en leidde vervolgenshet gezamenlijke gebed van de duizenden aanwezigen niet.

Een voorstel aan de VU en Ramadan

Een voorstel aan de VU en Tariq Ramadan: hij nodigt Mahmoud uitvoor zijn wekelijkse talkshow op PressTV. De VU gaat hem daartoeals consequentie van zijn Nietzscheaanse filosofische beschouwingenuitnodigen en aanmanen. ‘The radio and televisonnetworks operate under you,’ zei Mahmoud niet voor niets tegende ayatollah, die dus de chef is van professor Ramadan.

Deze gaat er daarentegen prat op dat zelfs rabbijnen enongesluierde vrouwen – blijkbaar de ergste soort gasten op destaatszender PressTV – bij hem mogen mee discussiëren. Dat zou deayatollah dus goed moeten vinden. Dan moet een bedeesde, maarheroïsche wiskundestudent ook kunnen participeren. Als hij noglevend uit het cachot van de opdrachtgevers van de hoogleraar zoumogen komen, hopelijk.