Barre weersomstandigheden in Kopenhagen
Vrijdag 18 december, 9 uur
Het geronk van verschillende helikopters boven het Bella Centerzwelt aan, de spanning stijgt. Vandaag moet het allemaal gaangebeuren. De regeringsleiders zijn gisteren gearriveerd en hebbengeprobeerd om de onderhandelingen op een informele manier vlot tetrekken aan het staatsbanket. Obama komt vandaag, dat staat nuvast. Dat maakt een eind aan alle geruchten, de ene keer dat hijwel zou komen, en de andere keer juist weer niet. We hebben zojuistdelegatieoverleg gehad. Ook de plaatsvervangend delegatieleider diehet overleg voorzat, had niet het complete overzicht omdat deonderhandelingen de hele nacht zijn doorgegaan, en hij tot 2 uurhier aanwezig is geweest. Op dat moment waren de onderhandelingengeschorst, omdat de G77 (de groep ontwikkelingslanden) eentussentijds beraad hield. De minister en drie andere belangrijkeNederlandse onderhandelaars weten inmiddels meer, maar warenuiteraard niet bij het delegatieoverleg aanwezig omdat ze midden inde besprekingen zitten. Zij hebben ongetwijfeld de hele nacht geenoog dicht gedaan, en wij tasten op dit moment in het duister.
Er zijn een aantal thema’s waarop veel inhoudelijke voortgang isgeboekt. Op het terrein van REDD bijvoorbeeld (Reduced Emissionsfrom Deforestation and forest Degradation) ligt er een redelijkschone tekst. Dat betekent dat er weinig tekst meer tussenvierkante haken staat en dus nog uitonderhandeld zou moeten worden.Het betekent ook dat als er een akkoord komt, het onderdeel REDDeen belangrijk mechanisme vormt dat een financiële waarde gaattoekennen aan de koolstofvoorraden die in tropisch bos liggenopgeslagen. De ontwikkelde landen zullen geld betalen aan dieontwikkelingslanden die erin slagen om hun ontbossing enbosdegradatie aantoonbaar af te remmen. Dat zou vooral kunnenbijdragen aan duurzaam gebruik en bescherming van tropische bossenals lokale gemeenschappen voldoende participeren in REDD projectenen deze projecten hen voldoende baten opleveren. Verder is er ookop de terreinen van overdracht van technologie en mechanismen veelvoortgang geboekt. Deze teksten zijn eigenlijk klaar om door tegaan naar het politieke niveau.
Slok op een borrel
Waar het nog vastzit, zijn de toezeggingen van vooral deontwikkelde landen om tot verdergaande en verifieerbareemissiereducties te komen. Als alle toegezegde emissiereductiesworden opgeteld, ontbreken nog enkele Gigatonnen, zo meldde ook deGuardian. Dat is wel bepaald een slok op een borrel. Het pratenover langetermijn financiering van klimaatbeleid heeft voor watbeweging gezorgd. Hillary Clinton heeft gisteren aangegeven dat 100miljard dollar op jaarbasis beschikbaar zou moeten komen, en dat deVS bereid zou zijn om daarin een evenredig aandeel te leveren. Ookde EU is daartoe bereid, en een aantal ontwikkelingslanden lijkthier welwillend tegenover te staan. Enorm veel hangt nu af van hetpolitieke akkoord dat de staatshoofden al dan niet kunnen sluiten.Zou het hen lukken om in een dag tijd tot een akkoord ophoofdlijnen te komen, waar de onderhandelingen al twee wekenvastlopen in de details, en een stortvloed van onderhandelbareopties?
Gisterenavond spraken de delegatieleden met een frisse enenergieke premier Balkenende, tijdens een ontvangst in de bar vanons hotel. Hij ziet de situatie als een enorme uitdaging en isbereid om er met de andere regeringsleiders even flink tegenaan tegaan. Deze ‘spirit’ bleek ook onder de andere staatshoofden televen. Ik heb van de gelegenheid gebruik gemaakt om hem deVrouw&Klimaatpetitie te overhandigen en te vertellen over mijnwerk binnen de delegatie. Op het terrein van gender hebben we veelkunnen bereiken in de onderhandelingsteksten. Nu moet er nog eenakkoord komen. Ik ga straks naar een radiostudio voor de opname vaneen interview voor Business News Radio (dit wordt live uitgezonden,vanaf 11 uur). Het is de eerste keer sinds maandagochtend dat ikdaglicht zie… Het geronk van de helikopters is nu oorverdovendgeworden.
Zaterdag 19 december, 15 uur
Inderdaad werd het een nacht – en ochtend – met veel’suspense’. Gisteren om 10 uur had er in eerste instantie eenconcepttekst moeten liggen die bijna klaar was voor ondertekeningdoor de aanwezige staatshoofden. Een kleinere groep landen had denacht ervoor doorgewerkt om met concrete tekstvoorstellen te komen.Maar het werd duidelijk dat de VS en China beide onvoldoendebewogen om tot de gewenste consensus te komen. Vervolgenswaren er beelden van de landing van de Air Force One, een imposanteBoeing 747: een buitensporig volume aan broeikasgasemissies was ermee gemoeid om deze ene president naar zijn bestemming tevervoeren. Obama stapte alleen uit, een nietige man tegen deachtergrond van dit grote vliegtuig. Wat een vertoon van macht. Aanhet begin van de middag legde Obama een verklaring af, waarin hijaangaf zich in te willen zetten om de onderhandelingen vlot tetrekken. De Venezolaanse president Chávez haalde vervolgens infelle bewoordingen uit naar Obama en waarschuwde voorachterkamertjespolitiek geleid door de Amerikaanse president. Hijuitte zijn ongenoegen over het feit dat Obama al veel later inKopenhagen aankwam dan alle andere regeringsleiders en de zaalvervolgens arrogant via een zijdeur verliet. “Pas op: hij zalstraks een door hem ontworpen akkoord onder de deur doorschuiven!”
Ondanks dit protest en dat van een aantal andere landen gingObama aan het werk, met een beperkte groep van 25geïndustrialiseerde, en grotere (groepen) landen. Ook dit overlegliep in de middag muurvast. Er waren besprekingen tussen een paarwereldleiders nodig (China, India, Brazilië, Zuid-Afrika, de VS) omdit te doorbreken. Misschien vond er ook nog bilateraal overlegplaats tussen China en de VS. Intussen steeg de spanning en gingener uren voorbij met rondhangen en netwerken. Ik had bijvoorbeeldsamen met jongerenvertegenwoordiger Michaela een uitvoerig gesprekmet het Amerikaanse congreslid Jay Inslee. Een inspirerende man,die auteur is van het boek Apollo’s Fire, over een transitie naarschone energie in de VS (zie http://www.apollosfire.net met daarop ook eenfilmpje). Terwijl Michaela Inslee interviewde, maakte ik eenfilmpje van hem.
Verslechterde weersomstandigheden
In de avond gaf Obama een persconferentie waarin hij aankondigdedat de deal rond was, in de vorm van het ‘Kopenhagen Akkoord’. Ditwerd live door CNN uitgezonden. Hij claimde nadrukkelijk ditsucces, en gaf wel toe dat dit nog geen sterke overeenkomst is enook nog eens niet juridisch bindend. Ook zei hij dat er in detoekomst vervolgstappen nodig zijn om de beoogdeemissiereductiedoelen in 2050 te behalen, dus dat deze afsprakennog niet voldoende zullen zijn, en dat er ook stringentere doelengeformuleerd moeten worden als nieuwe wetenschappelijke inzichtendaartoe aanleiding geven in de nabije toekomst. Daarmee doelde hijnatuurlijk op het komende IPCC rapport. Daarna moest Obama dringendterug naar Washington, vanwege de verslechterendeweersomstandigheden op de luchthaven aldaar. Obama kwam, zag enoverwon. Maar toen hij het Bella Center verliet, begonnen daar deweersomstandigheden in het gebouw te verslechteren…
Soedan, Tuvalu, Cuba, Bolivia en natuurlijk ook Venezuela warenin alle staten. Tuvalu, als kleine eilandstaat die bedreigd wordtdoor complete overstroming bij een stijgende zeespiegel, vond hetbijvoorbeeld niet acceptabel dat er gestreefd wordt naar eenstabilisatie van de temperatuurstijging van 2 graden, en probeerdevast te houden aan het noemen van het ambitieuzere doel van 1,5graad. De andere landen waren laaiend over de procedure en voeldenzich buitengesloten van de besloten consultatie die eerder hadplaatsgevonden. Voor Soedan als woordvoerder van de G77ontwikkelingslanden leek dat een vreemde opmerking, want zij haddenwel degelijk zelf meegedaan aan de minitop van 25 landen. Maarnatuurlijk waren zij weer niet betrokken bij het onderonsje van dehandvol wereldleiders die uiteindelijk de deal sloten.
De meesterzet van Ban Ki-Moon
In de plenaire vergadering diep in de nacht en tijdens hetochtendgloren golfde het vervolgens op en neer, toen het Akkoordvan Kopenhagen werd besproken. Dit heb ik uit de tweede hand, wantik heb de afgelopen nacht toch ook nog geslapen, vanaf 4 uur.Meerdere keren werd er geconcludeerd dat er geen volledigeconsensus tussen de landen bereikt zou kunnen worden, zodat de topmislukt zou zijn. Onderhandelaars die vaak al meerdere nachtenslaap hadden moeten missen, geloofden niet dat de blokkade vanenkele landen nog doorbroken kon worden. Het nieuws van devermeende mislukking van de top ging de wereld al over. Toch warener telkens wel weer landen die opstonden en het Kopenhagen Akkoordwilden ondersteunen. Tijdens een schorsing die 5 uur duurde, konelk land zich beraden op zijn eigen positie en werd er drukoverlegd tussen de partijen. Liever een slap akkoord of helemaalgeen akkoord? That’s the question. Daarna volgde er weer beweging,vroeg in de ochtend, en toch ook weer een impasse.
Uiteindelijk, toen bijna alle hoop vervlogen was, smeekte eenemotionele president van de Malediven, die er de hele nacht bij wasgebleven, Ban Ki-Moon om hulp. Ban Ki-Moon is geen man vaninspirerende speeches, daar was ik eerder deze week getuige vangeweest, maar hier deed hij een meesterlijke zet. Hij stuurde zijntopjurist om een einde te maken aan het procedurele gekrakeel. Doorzijn interventie kwam het dat de plenaire vergadering tenslotte inde juiste bewoordingen “kennis nam van het Akkoord van Kopenhagen”waarin wordt afgesproken om toe te werken naar een juridischbindend verdrag in 2010, er werd gehamerd en gezegd “and sodecided”. Daar werd geen protest meer tegen aangetekend en iedereenapplaudisseerde. Alle verdragslanden kunnen deze beslissing van deConference of Parties ondertekenen. Naar verwachting zullen delanden die in eerste instantie protest aantekenden, dit ook doenomdat zij anders het risico lopen om geld mis te lopen. Overigensis er in de tekst van het Akkoord van Kopenhagen nog wel een foutgeslopen: er staat dat de ontwikkelde landen in 2020 een bedrag van100 miljard dollar vrijmaken voor mitigatiemaatregelen inontwikkelingslanden. Daar had nadrukkelijk moeten staan: mitigatie-en adaptatiemaatregelen. Ook is niet erg duidelijk aangegeven dathet bedrag zou moeten oplopen van 10 miljard dollar per jaar tot2012, naar 100 miljard in 2020. Dit is later nog wel weer terepareren, maar het zijn toch niet bepaald geringe details lijktme!
Pffffffff….
We hebben dus een politiek akkoord! Sinds half 11 vanmorgen ishet zover. Voor het eerst zijn de grote landen China en de VS nuaan boord. Dat lijkt me de belangrijkste winst van Kopenhagen.Doelstellingen voor emissiereducties zijn slechts in globale termenopgenomen, de specifieke lastenverdeling per land niet. Dit geldtook voor de financiering: er is een totaal bedrag voor adaptatie enmitigatie (incusief REDD), zonder specificaties. Landen wordenuitgenodigd om vrijwillig reductiedoelen bekend te maken. De meesteAnnex I landen en een aantal ontwikkelingslanden hebben dit ook algedaan. China heeft concessies gedaan zodat behaaldeemissieredukties in eigen land ook controleerbaar zijn. Via
Het werk van de twee Ad Hoc Working Groups, waar zoveelonderhandelaars twee jaar hard aan hebben getrokken, leek even voorniets te zijn gedaan, omdat het Kopenhagen Akkoord in de plaatsleek te komen van hun vergaand uitgewerkte teksten. Daarmee zoudendan ook de verwijzingen naar gender in een klap vervallen, want inhet akkoord staat niets over participatie opgenomen. Maar gelukkigwerd er in het uiteindelijke document wel verwezen naar het werkvan de beide groepen, en zou dit als een annex opgenomen worden,zodat het niet verloren gaat. Pffffff…
Met hartelijke groet,
Pita Verweij
Met dank aan de
