Oudste sterrenlicht
Met de ontdekking van een verzameling zeer kleine, blauwesterrenstelsels is een nieuw afstandsrecord geboekt. Niet eerderzijn zulke sterrenstelsels uit de periode van vlak na de oerknalgezien.
De sterrenstelsels staan zo ver weg dat het licht er ongeveer 13miljard jaar over heeft gedaan om de aarde te bereiken. Deze eersteresultaten worden gepresenteerd door een internationaal team op de215de vergadering van de American Astronomical Society inWashington D.C. op 6 januari.
Marijn Franx, teamlid en hoogleraar in Leiden, vertelt: “Desterrenstelsels zijn veel blauwer en kleiner dan sterrenstelsels inhet nabije heelal, zoals voorspeld door theorieën over de vormingvan sterrenstelsels. Later worden deze sterrenstelsels groter doorinval van materie en botsingen met andere sterrenstelsels.”
De opnames zijn gemaakt met de vorig jaar op de Hubble geplaatsteWide Field Camera 3 (WFC3). De camera heeft in augustus 2009opnamen van het zogeheten ‘Ultra Deep Field’ gemaakt met een totalelengte van 40 uur.
“Met de gerepareerde Hubble en het nieuwe instrument kunnen we nogonontgonnen terrein in kaart brengen, en nog veel meer ontdekkingenverwachten”, zegt Garth Illingworth van de Universiteit vanCalifornia, leider van het team dat de waarnemingen heeft gedaan.”Dit zijn de meest gevoelige foto’s van het vroege heelal in hetnabij- infrarood die ooit zijn gemaakt. We hebben de foto’s genomenin het veld met de meest gevoelige optische opnamen (het HubbleUltra Deep Field), en hebben veel nieuwe sterrenstelsels kunnenontdekken aan de rand van het zichtbare heelal.”
Rychard Bouwens, teamlid van de University of California, SantaCruz, en de Universiteit Leiden, publiceert twee artikelen over deeigenschappen van de nieuw ontdekte record-sterrenstelsels: “Zezijn zeer opmerkelijk omdat ze heel erg blauw zijn. We kunnen hunkleur alleen verklaren door aan te nemen dat ze lijken op de eerstesterren die in het heelal zijn ontstaan: fel blauw, en bijna zondermetalen, uit een tijd toen het heelal een samenstelling had die nogleek op die van kort na de oerknal.”
Met behulp van NASA’s Spitzer Space Telescoop heeft Ivo Labbé vanhet Carnegie Institute of Washington -die in Leiden promoveerde-ontdekt dat de sterrenstelsels al honderden miljoenen jaren oudwaren toen ze het licht uitstraalden dat nu is ontdekt. “Deeerste sterren moeten dus gevormd zijn toen het heelal nog een paarhonderd miljoen jaar jonger was”.
