Verval van een grootmacht

In oktober schreven 170 Russische wetenschappers, allenwerkzaam in het buitenland, een brief aan president Medvedeven premier Poetin waarin ze klaagden over de rampzalige conditievan de Russische fundamentele wetenschap. Die klacht blijkt zeerterecht, zo blijkt uit een recent onderzoek van Thomson Reutersnaar de Russische onderzoekssector. De val van de Sovjetuniebetekende ook de val van de Russische wetenschap.

Research output

De wetenschappelijke output van Rusland schommelt al dertig jaarrond 25000 artikelen per jaar, zo laat het rapport van ThomsonReuters zien. In absolute getallen is er nauwelijks sprake vanachteruitgang, maar in vergelijking met andere landen is hetrelatieve verval schokkend. Van 2004 tot en met 2008 produceerdeRusland 127.000 papers, 2,6% van het totaal aantal wereldwijd (datis gepubliceerd in journals geïndexeerd door Thomson Reuters). Ditbetekent dat China inmiddels Rusland ver voorbij is. De Chinezenwaren goed voor 417.000 papers, 8.4% van het totaal. Maar ookCanada (4,7%), Australie (3,0%) en India (2,9%) scoren beter,terwijl BRIC-collega Brazilie bijzonder snel stijgt op de ranglijsten al op 2,1% staat. Zelfs Nederland is Rusland op een haar nagenaderd. Ons land produceerde in dezelfde periode 125.000artikelen, goed voor 2,5% van het geheel.

Het verval is het grootst in wetenschapsgebieden waar Ruslandtraditioneel sterk in is, zoals natuurkunde, scheikunde,ruimteonderzoek en technische wetenschappen. Natuurkunde is nogsteeds het belangrijkste wetenschapsgebied ondanks dat het aantalpapers hier is teruggelopen van 37.796 in 1999-2003 naar 34.548 in2004-2008. Wereldwijd betekent dit dat het Russische aandeel op ditvlak is geslonken van 9,7% van alle artikelen naar 7,4%. Alleen ophet gebied van Neuroscience & Behavior is Rusland er de laatstevijf jaar op vooruitgegaan, zij het in zeer bescheiden mate (van0,9% naar 1,2%).

Een ander opvallend resultaat van het onderzoek is dat Duitslandniet langer de belangrijkste researchpartner van Rusland is. De VSheeft deze positie ingenomen. Van 2004-2008 publiceerde deAmerikanen en Russen gezamenlijk bijna 13.000 papers. Nederlandbleef op de 9^e plek staan en verzorgde in dezelfdetijdsperiode bijna 2500 artikelen met de Russen. Van 1999-2003waren er dat 2.072. Wat verder opvalt op deze ranglijst is datChina en Zuid-Korea met stip zijn gestegen naar positie 13 en 14 endat Finland uit de top 15 is verdwenen.

Hoop?

Uit het rapport blijk dat het verval is ingezet in de vroegejaren 90 toen circa 80.000 wetenschappers besloten hun heil elderste zoeken nadat de grenzen naar het Westen waren opgesteld. In hetnieuwe Russische politieke systeem werd tevens minder belanggehecht aan technologische vooruitgang. De groteoverheidsbezuinigingen op onderzoek en de braindrain is deRussische wetenschapssector niet te boven gekomen.

Hoewel Rusland nog steeds rijk aan talent, middelen en netwerkenis, komen er zware jaren aan voor de Russische wetenschapssectordie weinig redenen tot hoop op verbetering geven. De Russischeonderzoekers zijn gemiddeld oud en de aanwas vanuit een jongeregeneratie wetenschappers is schaars. Een baan in de wetenschapheeft niet meer het aanzien zoals in de tijd van de Sovjetunie. Ineen Russische peiling uit 2006 onder jongeren gaf slechts 1% van deondervraagden aan een carrière in science als prestigieus teervaren. Talentvolle Russen kiezen het liefst een baan in depetroleum industrie of in de politiek.

Zie het volledige rapport hier.