Complexe oplossingen als probleem

Maatschappelijk werk verandert door de tijd heen. Was het voorde Tweede Wereldoorlog sterk gekoppeld aan materiële hulp- endienstverlening in het kader van armenzorg, in de jaren ’60 en ’70kwam er steeds meer ruimte voor immateriële hulpverlening waarondertherapeutische gespreksvoering. In de zakelijke jaren ’90 is hetevenwicht weer verschoven en is er steeds meer druk uitgeoefend opmaatschappelijk werk om haar maatschappelijke waarde zichtbaar temaken en zich te verantwoorden.

Op dit moment is het, mede door de komst van de Wmo, belangrijkom het maatschappelijk werk opnieuw te herijken. Het is hierbijbelangrijk is om uit te gaan van ‘oude waarden’. Vanuit een vaste,historisch verankerde kern is het mogelijk de kracht vanmaatschappelijk werk te formuleren voor de complexe vraagstukken inde eerste decennia van de 21e eeuw.

Meer met minder

Maatschappelijk werk handelt vanuit een eigen specialismeals generalist. De kracht van maatschappelijk werk is ‘meer doenmet minder’. De nadruk ligt op eerder ingrijpen; kiezen voor demeest voor de hand liggende simpele oplossingen; verbindingenleggen tussen formele en informele netwerken, tussen individuelehulpverlening en collectieve arrangementen; meer werken aan hetrealiseren van de basale bestaansvoorwaarden als fundament voorverdere ontwikkeling.

Als generalist zijn maatschappelijk werkers bij uitstek in depositie om vanuit het perspectief van de cliënt mee te denken enhulp te bieden waar nodig. Meer dan tot nu toe het geval is, zal demaatschappelijk werker daarbij vanuit een persoonlijk,professionele betrokkenheid de informele leiding naar zich toemoeten trekken.

Verheffen en verbinden met lef

Om de positie van de maatschappelijk werker alsverbindingsofficier te versterken, zullen opleidingen enwerkveldorganisaties keuzes moeten maken en hun generalistischecapaciteiten in de breedte moeten versterken. In plaats van degebruikelijke carrière-ontwikkeling waarin professionals steedsmeer weten van steeds minder, moeten we zorgen dat ze steedsmeer weten van steeds meer. En zorgen dat ze het lef hebben om inde leefwereld van hun cliënten contacten te leggen en anderenaan te spreken op wat zij voor de cliënt kunnen betekenen, opdat deformele rol van de hulpverlener kleiner kan zijn.

De (lokale) overheid zal moeten beseffen dat minder dure enspecialistische hulp vraagt om uitbreiding van de generalistische,laagdrempelige hulp aan de voorkant van de samenleving. Ditbetekent inzetten op preventie, ook als de besparing opbalansdag niet direct zichtbaar is.

Het lectoraat zal het thema agenderen in beleid, praktijken in opleidingen en zal experimenteren met goede voorbeeldenin uitvoeringspraktijk en in het onderwijs rond het social work inhet algemeen en het Maatschappelijk Werk in het bijzonder. Socialekwesties rond armoede, uitsluiting en maatschappelijk lijdenschreeuwen om oplossingen. Die zijn er niet. Maatschappelijk werkmaakt wel, samen met veel anderen, een verschil. Vanuitbetrokkenheid en professionaliteit. Vanuit de overtuiging dat hetaltijd beter kan.

Margot Scholte, lector Maatschappelijk Werk, HogeschoolINHolland.