Burgemeester wordt doctor

Fedde Schurer (1898-1968) schreef geschiedenis als onderwijzer,politicus, dichter en hoofdredacteur van de Friese Koerier. Hijmaakte landelijk naam binnen de PvdA en streed voor degelijkberechtiging van de Friese taal. De veelzijdige Schurer isdaarom te beschouwen als één van de meest charismatische leidersdie de Friese beweging heeft gekend. Dat concludeert JohannekeLiemburg in haar biografie over Fedde Schurer. Liemburg promoveert25 maart 2010 aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Volgens Liemburg was Fedde Schurer een markante persoon die veelmaatschappelijke discussies heeft aangezwengeld. Liemburg nam hetgehele archief van Schurer onder de loep en verdiepte zich in dememoires van mensen die hem nog persoonlijk hebben gekend.

Scheiding religie en politiek

Schurer was onderwijzer op een gereformeerde school in Lemmer.In 1929 werd hij actief voor de Christelijk-Democratische Unie. Deantimilitaristische opvattingen van de CDU strookten volgens hetschoolbestuur en de kerkenraad niet met de bijbel. Schurer wildeechter geen afstand doen van het pacifisme. Hij kreeg ontslag enverliet de gereformeerde kerk. Dit conflict kreeg landelijkeaandacht. ‘Voor maatschappelijke vooruitgang was het volgensSchurer nodig om religie en politiek van elkaar los te koppelen’,aldus Liemburg. ‘Je geloof moest niet je politieke voorkeurbepalen.’ Bij de oprichting van de PvdA werd hij meteen lid. Van1956-1963 zette Schurer zich als Tweede Kamerlid in voor ‘dedoorbraak’. Hij onderscheidde zich opnieuw met een pacifistischminderheidsstandpunt.

Aandeel in Kneppelfreed overschat

In de jaren vijftig kon het Fries in veel officiële domeinenworden gebruikt, maar tot grote ergernis van Schurer niet in derechtbank. Hij schreef een provocerend artikel over de’kinderachtige, beledigende en treiterende rechter’ die deed alsofhij het Fries niet verstond. Schurer moest daarop voorkomen. Derechtzaal bleek te klein voor het publiek en een knokpartij tussenburgers en politie was het gevolg. De Friese kwestie werd in deministerraad besproken en leverde uiteindelijk meer rechten op voorhet Fries. Liemburg: ‘Het succes van Kneppelfreed (Knuppelvrijdag)wordt vaak aan Schurer toegeschreven. Die gebeurtenis is hem echteroverkomen, maar hij heeft hem maximaal benut. Niet zozeer doorSchurers optreden, maar door gewelddadige politiemannen is desituatie in 1951 geëscaleerd.’

Taalstrijd

Schurer heeft zijn leven lang gestreden voor gelijkberechtigingvan de Friese taal. Hij vertaalde in de oorlog alle psalmen in hetFries om de taal ook in de kerk een gelijkwaardige plaats te kunnengeven. Liemburg: ‘Na de Tweede Wereldoorlog waren er voldoenderechten voor de Friese taal vastgelegd waarop men zich konberoepen. Het fundament was gelegd. Schurer vond dat de Friezen nuzelf voor de bouwwerken moesten zorgen. Hij schreef in 1946 hetartikel ‘De bining forbritsen’ (‘De binding verbroken’). Hij vondhet tijd dat het Fries zich los van de Friese beweging verder gingontwikkelen.’ Volgens Liemburg toonden de Friezen na de oorlog veelinteresse in de eigen regio en taal, maar was dat slechts eentijdelijke tendens.

Dichter met charisma

Fedde Schurer was een veelzijdige en charismatische man. Tochziet Liemburg hem vooral als dichter. ‘Hij bezat het talent om deschoonheid van de Friese taal op een prachtige en lenige manier teverwoorden. Zijn verzen worden tot op de dag van vandaagvoorgedragen. Ook vertalingen van zijn hand zijn van goedekwaliteit.’ Schurer wilde laten zien dat er in Friesland eenserieuze literatuur bestond, gelijkwaardig aan de Nederlandse.