Lastig, die wetenschappers
De twee boeken die bestuurkundige Roel in ‘t Veld op 13 aprilaanbood aan Kamervoorzitter Verbeet gaan over kennisdemocratie. Eenervan is een bundel naar aanleiding van een congres overKennisdemocratie dat In ‘t Veld vorig jaar in Leiden organiseerdeen waarover de discussie in het voor- en natraject op de
Bij het tweede boek trad In ‘t Veld op als auteur. Het boek heetKennisdemocratie. Opkomend stormtij, met op devoorkant een grasveld waarboven zich donkere wolkensamenspannen.
Een overmoedig besluit
Dat er in de huidige politieke situatie sprake is van een opkomendstormtij, onderschrijft Coen Teulings, directeur van het CentraalPlanbureau, in zijn eerste reactie op de twee nieuwe boeken. “Devergelijking met de jaren tachtig is op zijn plaats. In Europastonden we toen bekend als het land van de Dutch disease.Enorme werkloosheid, grote WAO, hoge tekorten. Dankzij krachtigpolitiek leiderschap waren we 15 jaar later het wonderkind vanEuropa. Vooral de uitzonderlijke rol van Ruud Lubbers daarbij maghier niet onvermeld blijven.”
Eigenlijk hebben we nu weer een politiekleider als Lubbers nodig die fundamentele hervormingenkan doorvoeren, zo mijmerde Teulings. “Ik was het destijds dan ookniet eens met de kritiek op de instelling van de 20 commissies doorhet kabinet. Ik vond het een moedig besluit. Met de benefit ofhindsight kunnen we nu zelfs zeggen dat het een overmoedigbesluit was. Je ziet dat politieke partijen de voorstellen van de20 commissies nu met rode oortjes zitten te lezen voor hunverkiezingsprogramma’s.”
In de voorstellen van de 20 commissies ziet Teulings veel van dedenklijnen terug die de afgelopen 15 jaar populair zijngeworden. “Veel komt neer op marktwerking in een bijzonder jasje,veel ideeën gaan over decentralisatie.” Hij had graag wat meervindingrijkheid gezien. Teulings zelf denkt dat niet zozeerfunctionele als wel ruimtelijke decentralisatie nodig is.”Gemeenten kunnen best meer taken krijgen. Ik vind niet dat we eenminster van wijken moeten hebben. Ik had liever échtewethouders van wijken.”
Voor ieder standpunt een professor
Het pleidooi van In ‘t Veld om wetenschap en politiek meer envooral reflexief bij elkaar te brengen wordt in politiek enambtelijk Den Haag niet afgewezen, maar praktische bezwaren zijn erwel. Secretaris-generaal Hans van der Vlist van de ministeries vanVROM en Wonen, Wijken en Integratie wees in zijntoespraak op de casus van ‘Climategate’, die een wel heelsterk voorbeeld van de perikelen en kansen van het’kennisdemocratie-discours’ vormt, dat In’t Veld op de agenda heeftgezet.
Zijn ministerie kwam in de klimaatdiscussie van de afgelopen tijdklem te zitten tussen verschillende stromingen in de wetenschap.Reden waarom minister Jacqueline Cramer riep dat de wetenschappershet eerst maar eens onderling eens moesten worden voordat depolitiek hun conclusies zou kunnen overnemen.
Van der Vlist illustreerde het dilemma. Op zijn eigen ministeriezijn discussies met maatschappelijk betrokkenen vaak complex. “Jehebt te maken met klimaatsceptici, je hebt te maken met mensen dieniet geloven in end of pipe-oplossingen en vinden datproblemen bij de bron moeten worden aangepakt, en je hebt dan ooknog de nimby-argumenten. Wat doe je dan?
De afgelopen tijd zag je in Barendrecht dat mensen heel wel instaat zijn voor ieder denkbaar standpunt een hoogleraar te vindendie hen ondersteunt. Maar welk standpunt je vervolgens ook kiest,er staat altijd wel weer een of andere nieuwe professor De Jong diezegt dat het overheidsbeleid niet te rijmen valt met uitkomsten vanonderzoek.”
Een open dialoog met de samenleving is dus mooi, maarherrschaftsfrei zal die dialoog vanuit de politiek nooitworden, want op een gegeven moment moeten er besluiten genomenworden. Desnoods tegen wetenschappers in, benadruktenverschillende sprekers dan ook.
Goedkoper uit?
Een zo’n besluit is de opheffing van de adviesraad op dit terrein,de RMNO. Dat kon prima, vond Van der Vlist, want hetministerie van VROM zou de kennisfunctie van RMNO voortaan vanuithet ministerie zelf uitvoeren. Prima natuurlijk, maar heeft deoverheid wel voldoende reflexieve ambtenaren?, repliceerde In’t Veld, die de RMNO jaren voorzat.
En of de overheid met de opheffing van RMNO in deze tijden van 20Commissies nou veel goedkoper uit is, is ook maar de vraag. In’t Veld meldde dat de mensen van zijn denktank inmiddels Berenschotbereid hebben gevonden het gedachtengoed van zijn RMNO met een’Duurzaamheidsspiegel’ te gaan doorontwikkelen en uitbaten.VROM en de andere ministeries en ZBO’s kunnen diedeskundigheid voortaan tegen marktconforme tarieveninhuren.
Een indringend gesprek van ScienceGuide met Roel in ‘tVeld over de ontwikkeling van het denken rond’kennisdemocratie’ leest u
