Onderwijs uit oog verloren
De ambtenaren denken dat goede examenresultaten leiden tot eenbetere economie en dat is zo, althans de OESO heeft in ‘The highcost of low educational performance’ gesteld dat goede resultatenenkele jaren later gevolgd worden door een kleine, maar meetbareverbetering van de economische groei. Maar er bestaat kritiek opdeze bevinding. Alison Wolf (bekend van ‘Does Education Matter?’)vindt de OESO-studie “belachelijk kunstmatig”. Dit hangt samen metde omvang en complexiteit van de onderwijssector. Verbanden metproductiviteit zijn daarom niet duidelijk, en dat is natuurlijk ookzo. Precies op dit punt hebben de ambtenaren hun voorstellengeënt.
Meer kwaliteit met minder middelen
De ambtenaren willen de complexiteit van het systeem verminderendoor onderwijsaanbod in te perken. De leerplannen moeten wordeningekrompen en moeten vooral betrekking hebben op de cognitievevakken. Dit is het eerste voortstel. Zij hebben zich daarbij latenleiden door een paar internationale indicatoren: reken- enleesvaardigheid 9/10 jarigen, het percentage 15-jarigen met lagereken- en leesvaardigheid. Daaraan zijn toegevoegd: het percentage18-24 jarigen buiten onderwijs zonder startkwalificatie en hetpercentage 25-34 jarigen met een diploma van het hoger onderwijs.Op deze zes punten wil Nederland tot de internationale top vijfbehoren.
De motie-Hamer, die door de Tweede Kamer is aangenomen, gaathierover. Ten opzichte van deze zes punten doet Nederland hetbehoorlijk. Volgens de ambtenaren is daarmee de uitgangspositie oporde en is de internationale top haalbaar, mits er maar meer focuswordt aangebracht op die zes indicatoren. Vakken kunnen danverdwijnen. Hierdoor zijn er minder leraren nodig en minderondersteunend personeel. Daar zit een deel van de bezuiniging.
Daar komen nog twee andere voorstellen bij. Het eerste is debezuiniging op het zorgbudget met een ½ miljard euro, ook weeromdat de productiviteit hiervan niet zo duidelijk is. Laten we hetminder proberen – door minder budget toe te kennen enopeneinderegelingen af te schaffen. Het laatste voorstel is’opschaling’: grotere groepen en 1200 kleine scholen minder in hetprimair onderwijs.
De driehoek van goed onderwijs
Wat hebben de ambtenaren uit het oog verloren? Dat onderwijsgebaseerd moet zijn op de didactische driehoekleraar-leerling-leerplan. We citeren Jan Dirk Imelman, wijsgerigpedagoog en emeritus hoogleraar. In ‘Didaktief’ zegt hij: “Hetleerplan maakt zichtbaar wat een samenleving aan kennis envaardigheden wenst. Het huidige onderwijs is alleen kindgericht.Het leerplan en de leraar staan op een zijspoor. Al twintig jaar.De jonge generatie leraren is alleen onderwezen in hoe jeleerlingen tot leren krijgt.” Weliswaar is dit laatste punt ook eenzorg van de ambtenaren die veel meer vakinhoud op pabo’s enlerarenopleidingen willen, maar dan wel inhoud die internationaalscoort. Althans, het leerplan lijken zij vooral te willen richtenop de OESO-indicatoren. En de leraren moeten zich vooral daar oprichten. Hun eigen doelen die zij als vakmensen hebben, doen erminder toe. Volgens Imelman leidt dit dus niet tot goedonderwijs.
Slecht Engels voorbeeld
Dit brengt ons bij de vraag of er überhaupt succesvollevoorbeelden zijn van landen met deze aanpak van ‘focus aanbrengen’.Engeland is een bekend voorbeeld, maar hoort niet tot de OESO-top.In dit land ligt deze aanpak bovendien onder vuur. Een jaar geledenheeft een zeer omvangrijk onafhankelijk onderzoek (gefinancierd uitcharitatieve bronnen) van de Cambridge University geconcludeerd dathet schoolleven van Engelse kinderen is versmald tot lezen,schrijven en rekenen. Meer dan 50% van hun tijd gaat daarheen. Descholen doen trouwens aan kortetermijnleren, omdat er zoveelafhangt van de scores. Deze zijn namelijk bepalend voor hun plaatsop de ranglijst.
Verder verscheen begin dit jaar een zeer kritisch rapport vaneen speciale commissie van het Lagerhuis. Scholen zijn volgens haarverstrikt in overheidsbureaucratie. Dit komt door de hiërarchischebenadering van schoolverbetering. Speciale eenheden met adviseurszijn daarvoor ingezet. Scholen hebben het gevoel dat ze gedwongenen gevangen zijn. Ook dit laatste punt leert dat we moetenoppassen. De Nederlandse ambtenaren stellen’implementatiemanagement’ voor omdat de verandering die zij voorogen hebben een grote omslag zou betekenen. Zij schrijven gebruikte hebben gemaakt van de adviezen van Sir Michael Barber, een vande architecten van het Engelse onderwijsbeleid. Hij pleit voor een’Delivery Unit’, een centrale aanpak dus, die in eigen land volgensde commissie van het Lagerhuis niet heeft gewerkt.
Nico Dullemans, KBVO
