Lies, damned lies and statistics

Nou de mogelijkheden zijn eindeloos, kan ik u verzekeren. Jekunt de linkeras van een grafiek zo indelen dat een kleineteruggang in de feiten een dramatische val lijkt. Je kunt veelverwarring creëren door getallen te noemen, waarbij niemand zichiets kan voorstellen. Denk maar aan een pakket van €750 miljard inEuropa voor de euro. Dat is lastiger te begrijpen dan de verhogingvan de AOW-leeftijd van 65 naar 67.

Politici geven altijd een eigen draai aan cijfers, dat zit in hungenen. Ik weet er alles van. Daarom hebben we het onafhankelijkeCBS, als bureau voor de statistiek om bijvoorbeeld de feiten overde werkloosheid bij te houden. En dat onafhankelijkheid cruciaal isbleek wel in Griekenland waar de regering jarenlang zijn tekortenverborgen hield. Of kijk naar Disraeli’s vaderland, waar MaggieThatcher de definitie van werkloosheid meer dan 20 keer lietaanpassen, zodat de cijfers toch weer ‘meevielen’: in alle gevallen- behalve 1 – werd de werkloosheid lager.

En dan hebben we hier in ons land nog het Centraal Plan Bureau. Datbeoordeelt verkiezingsprogramma’s en vergelijkt ze. Zo objectiefmogelijk natuurlijk. Elk jaar horen we van hen wat er met dekoopkracht gebeurt: is het +1%, 0% of -1%. Dat maakt echt wat uit.Als je €2000 per maand verdient weet je: dat is €20 euro extrakoopkracht, niets extra of €20 minder.

Dat is de reden waarom het CPB altijd een percentage gebruikt bijdit gevoelige cijfer voor de burger. En dat is dan ook één van deeerste lessen in statistiek, zeg maar in het eerste blok van heteerste jaar. Ja, ook college statistiek voor bijvoorbeeldpsychologen.

Wat gebeurde er gisteren? Het CPB communiceert de koopkrachtcijfersin de partijprogramma’s ineens in miljarden. Zo, huishoudens gaaner €8 miljard op achteruit bij de SGP. Is dat veel? Weet uhoeveel de huishoudens totaal aan inkomsten hebben en hoeveeldaarvan bij u zit? Nee, dat weet u natuurlijk niet zo maar als udat leest en daarom is zoiets ook eigenlijk een beginnersfout.Alleen juist die hadden ze nooit gemaakt. Ze communiceren altijd inprocenten, op Prinsjesdag, bij eerdere analyses van verkiezingsprogramma’s en in alleinterne memo’s.

Waarom? Nou die SGP-beleidslijn betekent voor burgers zo’n -0,5%koopkracht per jaar. VVD en CDA komen afgerond op -0,25% per jaaren de PvdA op 0% per jaar. Dit is allemaal door eigen voorstellenvoor beleid in hun programma. Het CPB gaat er daarbij vanuit dat ersprake zal zijn van een autonome groei van 0,25% per jaar, maar datcommuniceren ze niet.

Overigens terecht niet, want net als iedereen hebben ze deafgelopen jaren niet heel nauwkeurig geschat. Ook het CPB levertmensenwerk.

Maar uit hun model komt dus de facto het volgende beeld:-0,25% voor SPG, 0% voor VVD of CDA, +0,25% voor de PvdA. Dat isniet spectaculair in een grafiek. Het inleveren van wel €8 miljardnatuurlijk wel. Het gevolg: ik heb de hele dag emails mogenbehandelen hoe partijen toch met -3,5% koopkracht kunnen komen ofzelf -8%. We zijn toch niet Griekenland? Nee. Gelukkig niet op hetgebied van het tekort.

Weet het CBP dit zelf? Ja hoor, cijfers zoals die over hetautogebruik worden keurig in procenten gemeld. Omdat ze prima wetendat u er anders geen staat op kunt maken.

Dr. P.H.Omtzigt is lid van de Tweede Kamer en econometrist.Hij houdt op ScienceGuide een vaste column bij over zijn ervaringenin de eigenzinnige werelden van politiek en wetenschap, hunwederzijdse beïnvloeding en hun confrontaties.