Nederland ontbeert coherent technologiebeleid
“We hebben een fantastisch uitgangspunt, bijvoorbeeld innatuurkunde en scheikunde. Nu is het zaak dat vast te houden, wantin de komende 10 jaar wordt toch beslist hoe we de komende 50 jaarons brood verdienen. In de wetenschap is het toch tit fortat, dus als de Chinezen veel in R&D investeren, staan wijvoor de keus of we daarin meegaan.
Er zijn de laatste tijd verschillende rapporten verschenen, vanhet Innovatieplatform, van Veerman, van de AWT. Die rapportenkomen neer op een grote schreeuw dat er meer geïnvesteerd moetworden om de Nederlandse kennisinfrastructuur op peil te houden endat dat niet alleen lukt met investeringen vanuit de privatesector.
Ik zeg niet: plemp er maar wat bij. Het gaat om het internationalespel. Duitsland, dat echt niet zo activistisch is, is toch ook metde Exzellenzinitiative gekomen, waardoor dat land er ineen jaar de potentie van 3 technische universiteiten heeft bijgekregen. In Nederland is dat te merken: iedere universiteit kentwel wetenschappers die vertrokken zijn. Als we in Nederlanddie investeringen laten versloffen, dan zijn de Nederlandseuniversiteiten over tien jaar achterop geraakt. We moeten onzehuidige voorsprong dus niet als vanzelfsprekend beschouwen. Dat isbankieren zonder visie.”
Om internationaal mee te komen, zullen we ook meer moeten lettenop het nationale belang in plaats van het belang van regio’s enindividuele universiteiten.
“In Nederland letten we er altijd erg op dat we iedereen tevredenhouden. Keuzes maken vinden we lastig. De 3 technischeuniversiteiten hebben voorgesteld een Deens-Zwitsers model in tevoeren waarbij grote technologische instituten (GTI’s) entechnische universiteiten bij elkaar in een budgettaire envelopkomen, net als in Zwitserland. Het budget staat dan voor 5 jaarvast, dat is heel belangrijk, want wetenschap duurt te lang voor depolitieke cyclus van 4 jaar.
Zwitserland is daar erg succesvol in. Onze collega’s in Zürich enLausanne kunnen dat spel heel goed spelen. Zij staan steeds hogerin de ranking omdat daar ruimte is om te investeren in heel goedesamenwerking met de industrie. In Denemarken zijn technologischeuniversiteiten ofwel gefuseerd ofwel veel dichterbij elkaargeplaatst. Dat lijkt ons aantrekkelijker dan de bestuurlijkelintbebouwing in Nederland.”
Van den Berg is zich ervan bewust dat zo’n technologieraad er nietvanzelf komt. De reacties bij de GTI’s zijn tot nu gereserveerd,mensen vragen zich af wat zo’n technologieraad nu precies betekent.Maar als het samengevoegd wordt met de innovatieraad waarover nu inDen Haag gepraat wordt, dan kan het een ‘Innovatieplatform mettanden’ worden, zo denkt Van den Berg.
“Ik vind het heel belangrijk dat het Innovatieplatform de aandachtheeft kunnen vestigen op een aantal thema’s. Het is lastig geblekenom ze tot activiteiten te brengen. Ik kan me daarom me goedvoorstellen dat je een technologieraad instelt zoals je hetInnovatieplatform hebt ingesteld. Daar zijn allemaal modellen voor.Het zou goed zijn als die technologieraad voorgezeten wordt door deminister verantwoordelijk voor de hele innovatiekolom. Dat is danbij voorkeur het ministerie van EZ, dat dan ook leiding geeft aande wetenschap, misschien ook aan het onderwijs.”
Maar wat schiet dat op? Van den Berg heeft wel wat praktischekwesties in zijn hoofd: “Leuk voorbeeld: de Technische UniversiteitDelft doet mee aan een consortium voor windenergie ver in zee. Datdoen we met partners uit innovatiekolom, zoals netwerkbeheerdersmaar ook producenten.
Wat je nu ziet is dat EZ erg enthousiast is over dat plan, maardoor inrichting van verantwoordelijkheden maar op stukjes kaninsteken. Maar op die manier kun je wel een efficiëntieslagmaken. Zo vond ik dat er de laatste jaren bij de verdeling vanFES-gelden wel heel veel ministeries een rol speelden, waardoor hetvaak onhelder was wat er gebeurde, en nu druk ik me netjesuit.”
