Onderwijs gelijker, maar niet voor eeuwig
In de loop van de 20e eeuw is in Nederland de ongelijkheidgedaald als we het hebben over het hoogst bereikte onderwijsniveau.Deze daling is niet veroorzaakt door een afname van de ongelijkheidin onderwijskansen. De zeer ongelijke eerste stap – al danniet meer onderwijs volgen na het basisonderwijs – isechter irrelevant geworden, omdat deze transitie vrijweluniverseel is geworden.
Dit is de belangrijkste bevinding van Maarten Buis die 2 juli opdit onderzoek promoveert aan de de VU. Een belangrijke eigenschapvan het onderwijs is dat het plaatsvindt in meerdere stappen: eenkind maakt eerst het primair onderwijs af, vervolgens gaat het naarhet secondair onderwijs, en vervolgt het onderwijs ook daarnawellicht nog.
Dit betekent dat er twee soorten onderwijsongelijkheid zijn:sociale ongelijkheid in de kansen om van het ene niveau naar hetvolgende niveau te gaan, en sociale ongelijkheid in het hoogstbereikte onderwijsniveau. De eerste beschrijft het proces en delaatste de uitkomst. De ongelijkheid in onderwijsuitkomsten kandalen doordat het onderwijsproces eerlijker wordt of doordat er eenverschuiving heeft plaats gevonden in het belang van iederetransitie.
Buis ontdekte dat ondanks grote investering in het eerlijker makenvan het proces, de ongelijkheid in onderwijsuitkomsten vooralgedaald is door een verschuiving in het belang van iederetransitie. De reden voor deze verschuiving is het feit dat vrijweliedereen slaagt voor de eerste transitie – het al dan niet behalenvan een vervolgdiploma na de basisschool – waardoor dit nu relatiefweinig meer bijdraagt aan de ongelijkheid inonderwijsuitkomsten.
De consequentie is volgens de promovendus ingrijpend voor hetonderwijsbeleid. Als we er als kennissamenleving nietadequaat in slagen het onderwijsproces ‘eerlijker’ temaken, dan zal de historische lange termijn trend naartoenemende gelijkheid in onderwijsuitkomsten stoppen, aangezien dedieper liggende oorzaak ervoor nu uitgewerkt is.
