Rosenthal. doe de ont-poldertest

‘De Nederlandse kiezer heeft het politieke landschap flinkopgeschud. Winnaars én verliezers zitten in allerlei hoeken engaten al lijkt de christelijke politiek als zodanig op achterstandte zijn gezet. De politici zijn de vertrouwde routines naar linksen naar rechts kwijt en moeten op zoek naar nieuwecoalities. 

Overwinnaar Rutte (VVD) sprak van een complexe situatie en is bangdat het formatieproces niet voor de door hem zelf genoemde datumvan 1 juli kan worden afgerond. De tweede overwinnaar Wilders(PVV) realiseerde zich dat van zijn kant een stap richting Ruttegedaan moest worden. Hij offerde binnen 12 uur zijn breekpunt rondde AOW-leeftijd van 65 jaar.

Geheel in de lijn der verwachtingen is de VVD-senator Uri Rosenthalbenoemd tot informateur. Deze gerenommeerde onderzoeker van crisesmag nu de eerste mogelijkheden van een werkbare coalitie ‘VVD-PVVplus’ verkennen. Inderdaad geen gemakkelijke opdracht. Deinformateur zou er goed aan doen niet direct inhoudelijk de zaakaan te pakken maar prioriteit te geven aan het ont-polderen van hetpolitieke formatielandschap.

De inhoudelijke thema’s zijn overbekend – economie, bezuinigen,integratie, veiligheid, onderwijs – en kunnen gaandeweg tot eenstroperig overleg leiden met veel gepraat maar met weinig daden.Dit traditionele gepolder zal vele kiezers teleurgesteld – opnieuwof voor het eerst – doen afkeren van het politieke proces.

Het ont-polderen daarentegen – met als kern dialoog én daadkracht -kan het politieke proces van een nieuwe vitaliteit voorzien met alsresultaat onverwachte maar duurzame coalities, heldere politiekeafspraken en een hernieuwde belangstelling voor de democratie. Devraag daarbij is wat het ont-polderen concreet inhoudt.

Om die vraag te kunnen beantwoorden heeft de Amsterdam School ofManagement de Ont-poldertest ontworpen. Wie deze test doetweet of hij of zij de kunst van het ont-polderen onder de knieheeft of nog het nodige moet investeren om tot een echte dialoogmet daadkracht te kunnen komen.

Zo is het ontmantelen van allerlei hindernissen van belang, moetenformele posities ruimte maken voor nieuwe ideeën en moetsamenwerking van onderop leiden tot een versnelling van debesluitvorming. Binnen dit ont-polderen verdringt creativiteit desteeds groter wordende stroperigheid en staat de deelname vaniedereen centraal in plaats van het uitsluiten van bepaaldegroepen.

Dit laatste element zal een groot struikelblok voor Wilders zijnwant hoewel hij als geen ander ferme ont-polderteksten in de mondneemt, sluit hij met zijn anti-islamhouding feitelijk delen van debevolking uit. Door eerst zijn gesprekspartners de ont-poldertestaf te nemen weet de informateur wat voor vlees hij in de kuipheeft. En wie echt de kunst van het ont-polderen beheerst, beseftdat tegenstellingen resultaatgericht overbrugd moeten worden.

Het Nederlandse landschap is ooit polderend tot stand gekomen endit poldermodel uit de lage landen stond internationaal in debelangstelling. In het politieke bedrijf is echter het poldermodelin een negatief daglicht komen te staan vanwege onderlinggetouwtrek, wederzijds zwartepieten, oeverloos gepraat en vooralgéén daadkracht tonen. Om die reden is het ont-polderen dringendnodig om het politiek bedrijf op een hoger plan te tillen en telaten zien dat democratische processen springlevend kunnenzijn.

Kortom, en vanuit een heel ander perspectief dan de somberepolitici ons doen geloven: we mogen de kiezers dankbaar zijn dat zehun stem op deze wijze hebben uitgebracht.’ 

Giep Hagoort
hoogleraar kunst en economie te Utrecht en dean van de AmsterdamSchool of Management.