Struik en neushoorn ramp voor Zuid-Afrika

Nieuws | de redactie
8 juni 2010 | Zuid-Afrika heeft niet alleen maar de horden voetbalsupporters die het moet zien te doorstaan. Ellende is er ook door een metershoge struik, de Chromolaena Odorata. Hij is een plaag en overwoekert complete savannes en rivierbeddingen, slokt grote hoeveelheden van het schaarse water op en maakt grote stukken weidegrond onbruikbaar. En dat met behulp van de witte neushoorn.

De Chromolaena odorata is een voor Europese begrippenonvoorstelbare plaag: hij overwoekert complete savannes enrivierbeddingen, slokt grote hoeveelheden van het schaarse water open maakt grote stukken weidegrond onbruikbaar. Dat blijkt uitonderzoek waarop bioloog Mariska te Beest op 18 juni 2010promoveert aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Hoe de exoot Chromolaena odorata (ook wel triffidweed) in Zuid-Afrika terecht is gekomen, is een mysterie. Misschienzijn er rond 1940 zaden van de struik meegekomen in veevoer uitZuid-Amerika. Misschien ook heeft de struik zich vanuit debotanische tuin in Kaapstad over de rest van Zuid-Afrika verspreid.De hele oostkust staat er inmiddels vol mee en de struik is ook alin Mozambique en Tanzania gesignaleerd.

Witte neushoorn partner in crime

RUG-promovenda Mariska te Beest onderzochtwat chromolaena in Zuid-Afrika zo succesvol maakt. Bijveldstudies in het Hluhluwe-iMfolozi Park ontdekte ze dat desemi-houtige struik de inheemse grassen niet op eigen kracht kanverdringen. Hij heeft ‘hulp’ nodig van grote planteneters, zoals deAfrikaanse buffel en de witte neushoorn. Pas wanneer deze dierenstukken grond kaal grazen, krijgt de struik de kans.

Heeft chromolaena eenmaal wortel geschoten, dan houdtbijna niets hem meer tegen. Uit het onderzoek van Te Beest blijktdat in Zuid-Afrika de woekerstruik weinig natuurlijke vijanden ofconcurrenten heeft. De plant heeft een overvloedige productie vanlichte windverspreide zaden, een hoge relatieve groeisnelheid eneen grote capaciteit om opnieuw uit te groeien uit dewortelstokken. De struik heeft zich in Zuid-Afrika genetischaangepast aan zijn omgeving, die veel droger is dan zijnoorspronkelijke leefgebied.

Ook spelen bodemorganismen een rol in de succesvolle invasievan chromolaena. Het bodemleven blijkt de investering instengelgroei te stimuleren, waardoor chromolaena een betereconcurrentiepositie krijgt voor licht ten opzichte van inheemseplanten. Zo is een soort ontstaan die weinig energie hoeft tespenderen aan verdediging tegen vijanden, maar zich volledig kantoeleggen op groei en reproductie en de inheemse soorten letterlijken figuurlijk in de schaduw stelt.

Platbranden die struik

Om chromolaena te bestrijden wordt hij onder meerweggekapt, vergiftigd en vervolgens weggebrand. Dit proces vergteen zeer precieze aanpak, zo ontdekte Te Beest. Alleen zeer intens,heet vuur is in staat de overgebleven stronken en zaden in de bodemte vernietigen. Wordt een overwoekerd savannebos met een matig heetvuur platgebrand, dan houdt chromolaena zelfs beter stand dande inheemse soorten en komt de woekerstruik alleen maar harderterug. Parkbeheerders moeten dus uitkijken bij welkeweersomstandigheden ze een stuk overwoekerde grond platbranden.

Grote economische gevolgen

De Zuid-Afrikaanse regering realiseert zich goed welk gevaarchromolaena vormt. De struik neemt weidegronden in beslag,waardoor de bevolking in getroffen gebieden haar vee niet meer kanlaten grazen. Ook nemen inkomsten uit toerisme af; de struikontneemt toeristen het zicht op en de toegang tot de savanne. Onderde naam Working for Water zet de regering grote aantallenwerkelozen in bij de bestrijding van deze struik en de vele andereinvasieve exoten in het land.

Zolang er voldoende geld is voor inzet van grote aantallen’onkruidbestrijders’, valt de expansie van chromolaena insavannes enigszins onder controle te houden. Maar het gevecht zaldoor blijven gaan, stelt Mariska te Beest. Uitroeien zal nooit meermogelijk zijn.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK