Hogescholen kunnen meer met kennisbanken

Nieuws | de redactie

18 augustus 2010 | SURF daagt hogescholen uit bij het gebruik van de HBO Kennisbank. Dat leidt tot vier projecten met een eigen doelgroep en insteek. Met een dosis creativiteit blijkt zoiets een verrijking voor onderwijs, praktijkgestuurd onderzoek én beroepenveld.

Sinds de oprichting van de HBO Kennisbank door SURFfoundation enhet Samenwerkingsverband Hogeschool Bibliotheken komen steeds meerscripties, artikelen en onderzoeken op internet beschikbaar. DeKennisbank geeft toegang tot de repositories van negentienhogescholen en maakt hun kennis openbaar zodat anderen ervan kunnenprofiteren en erop kunnen voortbouwen.

Per maand bezoeken ruim 40.000 unieke bezoekers de Kennisbank. De doelgroep is echter veel groter, met name onderde professionals in het bedrijfsleven en de maatschappelijkeinstellingen. Juist voor hen biedt de HBO Kennisbank veelpraktijkgerichte informatie. Maar hoe zorg je ervoor dat er ookgebruik van wordt gemaakt en dat de opgenomen kennis ooknog up-to-date blijft? De HBO Automotive Kennisbank, DIGIPUB,het Landelijk Kennisplein Verslavingszorg en TOEKOMST proberen hierelk op eigen wijze aan bij te dragen.

Automotive Kennisbank

Nederland telt drie hogescholen waar autotechniek wordtgedoceerd: De HAN, Fontys Hogescholen en Hogeschool Rotterdam.”Dekennisproducten van onze studenten bevatten veel praktischeinformatie voor bedrijven, maar ze zwierven rond door de hogeschoolen waren voor de andere instellingen of studenten niet te vinden”,vertelt Lejo Buning (HAN). Daarom hebben de drie hogescholen sameneen portal opgezet voor autotechniek, de HBO AutomotiveKennisbank. Hiervoor gebruiken ze de ‘motor’ van de HBOKennisbank. De basis is een thesaurus van vaktermen. Die vaktermenworden als metadata gekoppeld aan relevante teksten in derepositories. Buning: “We hebben aan elke term ook een uitlegtoegevoegd. Dat had een onverwacht effect: nadat we de portal livehadden gezet, bleek hij al snel te fungeren als een soortautotechnisch woordenboek.”

Een verschil met de algemene HBO Kennisbank is dat de HBOAutomotive Kennisbank ook producten van eerstejaars beschikbaar wilmaken. Buning verklaart: “Die zijn te begrijpen voor havisten enmbo’ers, onze toekomstige studenten. Zodoende kunnen we met onzekennisbank ook informatie naar ons voorland sturen.” De HBOAutomotive Kennisbank wordt verder zo veel mogelijk ingebed in hetonderwijscurriculum. “Daar hoort een beoordelingssysteem bij: watmag je er wel, en wat niet in publiceren? Iedere student moetpublicabel leren schrijven.”

Digitaal Publicatieplatform

Het tweede project, DIGIPUB van de HogeschoolUtrecht, richt zich voornamelijk op het leren publiceren onderdocenten. Om het publiceren van onderzoeken te stimuleren is deonderwijsmodule ‘Hoe leer je publiceren’ ontwikkeld. “De modulebevat een self-assessment en online lesmateriaal. Als docenten dathebben doorgewerkt, kunnen ze ook meer klassikaal onderwijs overpubliceren krijgen”, legt projectleider Ben Gussinklo uit.

De module is geplaatst op een nieuwe webportal van de faculteitMaatschappij en Recht. Daar moeten straks ook de publicaties tevinden zijn. Gussinklo: “Om de portal toegankelijk te maken voorhet werkveld, hebben we de informatie gestructureerd volgens deonderzoeksprogramma’s van de hogeschool, zoals ‘Buurt, binding ensupport’ en ‘Werken in een gedwongen kader’. Daarnaast kun jeaangeven of je publicaties zoekt van lectoren, docenten ofstudenten.” Naast de portal heeft de hogeschool nu ook een OpenAccess-tijdschrift, een tijdschrift dat de lezer vrije toegangtot de artikelen biedt.

Portal Verslavingszorg

De Hogeschool INHolland, de Vrije Universiteit en IVO (Instituutvoor onderzoek naar leefwijzen en verslaving) hebben het LandelijkKennispleinVerslavingszorg ingericht. Binnen de sector verslavingszorg werkenzo’n 30.000 mensen “verdeeld over heel veel verschillende partijen,zoals universiteiten, hogescholen, zorginstellingen, patiënten- enfamilieverenigingen”, aldus projectleider Wim Boer. Om desamenwerking te verbeteren is eerst een gemeenschappelijkkennismodel ontwikkeld. Dat dient als basis voor een portal, die nugeleidelijk gevuld wordt.

Deze portal bestaat uit een wiki, een plek waar docenten,studenten, onderzoekers maar ook mensen uit de praktijk zelfmateriaal op kwijt kunnen. Daarnaast is er een strakgestructureerde kennisbank. Alles wat daarin zit is gecontroleerdop kwaliteit en geordend per domein. Bovendien zijn de’kennisobjecten’ voorzien van tien ‘filters’, dat wil zeggen tienmanieren van kijken naar het fenomeen verslaving. “Met deze aanpakwordt de kennisbank toegankelijk voor de diverse groepengebruikers”, legt Broer uit. “Over het model waren we het sneleens, maar de vulling is een grote uitdaging.”

Het was de bedoeling om vanuit INHolland partnerships terealiseren met andere hogescholen en met instellingen. “Dat isdeels gelukt, maar vooral op werkniveau”, verzucht Broer. “Dedirecteuren van die zorginstellingen belijden de meerwaarde van hetproject wel, maar het is een heel versnipperd veld met veelconcurrerende belangen. Zeker in een tijd van bezuiniging wil menhet eigen marktaandeel behouden of vergroten.”

Studentenkennis Op Maat

Het vierde project, TOEKOMST, is tevens uitgevoerd doorHogeschool INHolland. TOEKOMST is een simpelewebportal voor het MKB en biedt themagewijs materiaal aan van deHBO Kennisbank. De bezoeker kan eenvoudig een zoekterm invullenwaarna alle relevante documenten binnen het gekozen thema wordengetoond. Echter, om kennis op maat aan te bieden worden niet alleendigitale middelen gehanteerd. Ook worden studenten ingezet. PietAlblas (INHOLLAND): “In de krant van de Kamer van Koophandel hebbenwe een oproep geplaatst: ‘Presteert uw website niet optimaal? Laatstudenten het uitzoeken.’ Dat aanbod was gratis en vijftien kleineRotterdamse bedrijven hebben daarop gereageerd.” Om deze bedrijvente kunnen helpen, zochten studenten in de HBO Kennisbank naarrelevant materiaal, zoals checklists en analyse-instrumenten. Diegebruikten ze om samen met de bedrijven te zoeken naar oplossingen.Alblas: “MKB’ers hebben niets aan een standaardverhaal. Ze moeteneerst het gevoel hebben dat je begrijpt wat hun business is, waaromhun site er op dit moment zo uitziet en waarom hun klanten er zo opreageren.”

De oplossingen van de studenten vielen in goede aarde: ze werdenecht toegepast. Alblas: “De verslagen van studenten die we vanvoldoende niveau vonden, hebben we nu in de HBO Kennisbankgeplaatst. In die verslagen zie je om welk bedrijf het gaat, hoehet is geanalyseerd, via welke checklist, welk advies daaruit isgekomen en hoe het bedrijf daarop heeft gereageerd. Zo kunnenanderen weer gebruikmaken van wat wij met het project hebbengeleerd. Bovendien hebben we de HBO Kennisbank feitelijk totverplichte lesstof verklaard voor deze minor: als er eenbedrijfsvraag komt, moet de student eerst zoeken of er al eenrelevante scriptie is die hij als uitgangspunt kan gebruiken.”

Kennis Vermenigvuldigen

Hoe effectief de resultaten van de projecten zijn, zal dekomende tijd moeten blijken. Het delen en benutten van bestaandekennis is nog steeds geen gemeengoed, zo merkte ook Alblas bij deuitvoering van TOEKOMST. “Heel veel scripties worden geblokkeerddoor de opdrachtgever. Je doet immers een concrete analyse op eenconcreet pijnpunt. Dat willen ze niet altijd open en bloot op hetinternet.”

SURF-projectmanager Lianne van Elk kent het probleem. “Daaromhebben we een folder ontwikkeld met voorlichting voor(stage)bedrijven. Het plaatsen van ‘een hbo-onderzoek kan immersook een positief effect hebben: je laat als bedrijf zien dat jebetrokken bent bij het onderwijs.” Uiteindelijk komt het neer opgedeeld belang, zo benadrukt Wim Broer van het project LKV: “Deinstellingen voor de verslavingszorg zijn bang dat hun nieuwemethodes door anderen worden gekopieerd. Maar ze realiseren zichonvoldoende dat ze zelf van al die anderen nog veel meer kunnenleren. Kennis delen is immers kennis vermenigvuldigen.”

Meer informatie is te vinden opwww.SURFfoundation.nl/openonderzoek

Bovenstaand is een verkorte, geredigeerde versie van eenartikel van auteur Aad van de Wijngaart, in opdracht vanSURFfoundation, juni 2010.