150 miljard euro nu slim inzetten

Nieuws | de redactie
20 september 2010 | “Nederland heeft zo’n € 150 miljard in de grond zitten, ons aardgas voor de komende 20 tot 30 jaar. Dan is het over. Dat is geld waarmee we een wijs beleid hebben te voeren. Daarmee moeten we ook echte keuzen maken bij de investeringen in kennis.”

Aan de vooravond van Prinsjesdag schetsten VSNU-voorzitterSijbolt Noorda en werkgevers-voorman Bernard Wientjes met veel vuurhet lange termijn perspectief voor een hoogwaardige kennisnatie,waar zij beiden naar streven. Daarbij legden zij de lat ook voorelkaar – universiteiten en bedrijven – hoog.

Gezamenlijk deelden zij een afkeer van wat Noorda de “cascades vansubsystemen voor het uitdelen van kleine plukjes geld” voor kennisnoemde. Een nieuw soort kennis- en innovatieraad – nu naar Zwitsersmodel fors opgetuigd – zou daar korte metten mee kunnen en moetenmaken.

20 tot 30 jaar wijs beleid

In het VSNU-café noemde Wientjes landen als Noorwegen,Koeweit en Canada voorbeelden. Zij maken echte keuzen voor de inzetvan olie- en gasinkomsten op de lange termijn, om hun economie ophoog niveau te brengen en te houden. De aardgasbaten in het FESmoeten op zo’n manier met “20 tot 30 jaar wijs beleid” geïnvesteerdworden. “In het verleden hebben we het veel te veel uitgesmeerdover de lopende uitgaven.”

De facto zei Wientjes dat een nieuw Innovatieplatform nog veelverder moet durven gaan dan de KIA en de motie-Hamer. Er moet eenstrategie uitgezet worden om tientallen miljarden bewust teinvesteren in zwaartepunten die voor de wereldeconomie cruciaalzijn en waar Nederland in de top meespeelt of kan meespelen.

Kennisregie

De roep om een krachtige kennisregie komt vooral voort uit de wenszo’n lange termijn agenda met kracht door te kunnen zetten.”Nederland is slecht in scherpe keuzes maken en die dan ook eens 10jaar vol te houden,” zei VVD HO-specialist Mark Harbers. “Deuniversiteiten net zo goed, hoor! Die weten vooral heel goed watandere instellingen zouden moeten doen bij hun profilering conformhet rapport-Veerman. Maar als je dan vraagt: ‘En wat doe je danzelf?’, dan volgt er niks.”

Een voorbeeld van die strategische wispelturigheid zag Harbers bijde sluiting van MSD in Oss. “Organon zou dicht gaan en meteenklonken geluiden, dat we de keuze voor het ‘topinstituut pharma’moeten herzien. Zou dat nog wel kansrijk zijn? Kunnen we niet beterde koers verleggen? Enzovoorts.” Hij pleitte ervoor “niet bij heteerste zuchtje tegenwind om te vallen. Nederland krijgt opinternationaal onderzoeksterrein zo de naam van een grilligeomgeving waarin je liever niet investeert voor de lange termijn. Wemoeten geen onbetrouwbare partner lijken.”

‘Uitgekleed, tandeloos’

Uitgedaagd door LUMC-hoogleraar Jan Anthonie Bruijn onderstreepteWientjes de berichten over een voorziene opwaardering vanEZ als kennisregieministerie. “EZ is uitgekleed, tandeloos. Enjuist dat departement moet het centrum van lange termijn beleidvoor ondernemerschap en innovatie zijn. Die nieuwe kennis- eninnovatieraad hoort daar bij. Ja, ook het onderzoeksbeleid hoortdaar zijn plek te krijgen. Ik wil zo’n EZ ‘nieuwe stijl’, zo ishet.” Harbers wees er fijntjes op dat het verkiezingsprogramma vande VVD pleit voor een sterke bundeling van de kennisgelden, zelfsin de vorm van een 1-loket-gedachte. Daar zou een nieuwe Kennis enInnovatieraad zich vol op moeten inzetten.

Het recente AWT-advies hierover kreeg nadruk en lof. Door reductievan “gedoe en drukte in het verdeelsysteem” kan dit aanzienlijkeenvoudiger en minder kostbaar gemaakt worden. De middelen moetenmaximaal naar het onderzoek zelf en niet naar de hogeperceptiekosten van de ongeveer 120 regelingen die tegelijkbestaan.

Ook prof. Mirjam van Praag (UvA) onderstreepte dat het voorinnovatieve ondernemers van cruciaal belang is dat zij meer ruimtekrijgen -ook langs deze route- om de relaties met het onderzoekflexibel en doeltreffender te maken. Nederland loopt in dat opzichtniet echt voorop.

Een landje vol valleien

Wientjes wees erop dat ons land de neiging heeft zich te beschouwenals een relatief grote en complexe natie. “Nederland is gewoon eenstadstaat! We zijn klein. Ook in Europa een landje, meer niet.Tegelijk hebben we een ‘Valley’ hier en een ‘Sciencepark’ daaraangelegd. Een stadstaat zijn we, met meer valleien dan de meestelanden waar echte bergen staan.”

Dat kleine land moet daarom ambities durven hebben die verderkijken dan de eigen beperkte horizon, bepleitte Noorda. “De grotevragen van de wereld van nu zijn wat de kennissector enorm moetuitdagen. Daar zit onze enige echte strategische agenda. Hoe gaanwe als wereldgemeenschap anders oplossingen vinden voor dingen alshet energiegebruik, de klimaatverandering, de gezondheid vananderen, tekorten aan water en voedsel op hele continenten? Ik hebzorg of Nederland wel echt de keuzes aan wil om vanuit zo’n visiesubstantiële, langdurig vol te houden investeringen te doen.”

Wientjes viel Noorda nadrukkelijk bij dat het deze uitdagingen zijndie de kern van de ambitie moeten vormen. Maar hij daagde hem weluit dit ook in de eigen kring concreet te maken. Hij memoreerde dathij en anderen al langere tijd pleiten voor een fusie van de 3TU’stot een krachtig kenniscomplex. “De VSNU wordt dan wat nerveus alswe op zo’n punt echt pleiten voor focus en massa. We zijn in onsland niet gewend te kiezen.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK