Goethe als kleurrijke bèta-onderzoeker

Nieuws | de redactie

8 september 2010 | Het is dé tentoonstelling voor Bèta’s en Alfa’s tegelijk: 200 Jaar Goethe’s kleurenleer. De briljante natuurkundige theorieën en experimenten van de dichtervorst en staatsman kwamen namelijk in 1810 uit. Rond zijn boek ‘Zur Farbenlehre’ is in zijn woonhuis in Weimar een unieke expositie ingericht. Vol originele handschriften, experimenten-objecten en actuele analyses van Goethe’s poging Newton te verbeteren rond de vraag: ‘Wat is licht nu eigenlijk?’

Tot 11 juni 2011 kunt u in het Goethe-Nationalmuseum zichvergapen aan de 200 jaar oude tekeningen, notities, illustraties enandere documenten waarin dit Duitse genie zich ook alswetenschapper bewijzen kon. De tentoonstelling “Augengespenst und Urphänomen”laat de bezoeker bovendien zelf veel van Goethe’s oorspronkelijkeexperimenten met licht, de werking van het menselijke oog en dewerking van kleuren op de waarneming uitvoeren. Daar blijkt ook dathij de impact van chemische reacties via kleurveranderingen inmineralen, planten en dieren analyseerde en hoe hij Newtonbestreed.

Goethe leidde uit zijn experimenten allerlei praktischeaanbevelingen af. Hij was evenzeer theoretisch fysicus als eensoort hbo-lector voor design, zo blijkt nu. Zo kwam hij totconclusies over welke kleuren het beste pasten bij de inrichtingvan welke kamers in een woning en bij de kleding van vrouwen enmannen in welke fase van hun leven.

Ook deed hij uitvoerige experimenten met een student-assistent diekleurenblind was. Hun gezamenlijke aantekeningen zijn een van defascinerende originelen die te zien zijn.

Het meest bijzonder is niettemin een aquarel uit 1799. Goethetekende daarin hoe hij de kleuren en hun verwantschap volgens denatuur van het licht had leren analyseren en hoe volgens hem ditkleurenpalet ook de menselijke aard en gevoelens bepaalde. Waarommaakte hij die aquarel? Om die aan Friedrich Schiller, zijn vrienden collega-genie van de literatuur, voor te leggen.

Hij heeft de suggesties en kanttekeningen die Schiller in demages van de tekening maakte zijn hele leven bewaard. Nu isdit stukje papier een historisch, letterkundig én natuurkundigunicum: een bèta-discussie in enkele schetsjes van de hand van tweevan de grootste dichters en dramaschrijvers van de Europeseliteratuur.