Snellere paarden
Bij de opening van ‘zijn’ hogeschooljaar sprak hij indringendover de transitie van het hoger onderwijs in deze tijd en over deplaats, rol en kansen van zijn hogeschool in die ontwikkeling.Enkele behartigenswaardige passages daaruit leest u hier. Hetvolledige betoog vindt u
“Het snellere paard is altijd het dilemma van de oplossingen voorde toekomst. Moet je werken aan de verbetering van een bestaandeoplossing of wachten op de brainwave van een nieuw concept?
In deze transitietijd zijn voor een hoger onderwijsinstelling inieder geval nodig:
• meer kennis en vaardigheden voor de studenten, omdat deconcurrentie op de markt van afgestudeerden heviger en mondialerwordt;
• meer inzicht in de diepere betekenis van de verschuiving in hetwereld- en mensbeeld;
• meer kennis en vaardigheden om in de explosie van informatie,kennis en onderzoek gegevens op waarde te kunnen beoordelen.
Concreet betekent dit:
• een groter probleemoplossend vermogen;
• meer mogelijkheden jezelf te kunnen leiden in veranderendesituaties;
• kosmopolitisch zijn.
De explosie in de digitale ontsluiting van informatie, kennis enonderzoek vraagt een groot onderscheidingsvermogen. Welkeinformatie is juist en welke niet? Hoe moeten tegenstrijdigeopvattingen geplaatst worden? Op de middelbare school leerde je alsleerling wat die ene theorie, die ene waarheid is. In het hogeronderwijs moet je als inhoud leren dat er meer theorieën, meeropvattingen van diezelfde werkelijkheid zijn. Dat blijkt erg lastigte zijn. Veel eerstejaars vinden juist door dit aspect de overgangvan voortgezet naar hoger onderwijs moeilijk.
Het funderende onder onze activiteiten
De onzekerheid van een transitieperiode vraagt niet alleenflexibiliteit, maar ook uithoudings- en doorzettingsvermogen:lastig te programmeren competenties (of zijn dit eigenschappen?).Je carrière als afgestudeerde en medewerker wordt minder zeker envanzelfsprekend. Er zijn meer tegenslagen op de arbeidsmarkt teverwachten. We moeten als organisatie ook het funderende conceptonder onze activiteiten opnieuw scherp proberen teformuleren.
Een inspirerende richting hiervoor is te vinden in eenindrukwekkende essaybundel van Rob Riemen “Adel van de geest, eenvergeten ideaal”. Hij laat Elisabeth Mann Borgese, de dochter vande grote Duitse schrijver Thomas Mann zeggen, die hij ontmoet:”Mijn vader sprak ooit over de adel van de geest als het enigecorrectief op de menselijke geschiedenis. Waar dit ideaalverdwijnt, verdwijnt de geschiedenis.”
Riemen verhaalt over de laatste ontmoeting van Thomas Mann met zijnJoodse uitgever Sam Fischer in Berlijn in 1934 in Zürich. De oudeFischer geeft een oordeel over een gemeenschappelijke kennis: “GeenEuropeaan”, zei hij met zijn hoofd schuddend. “Geen Europeaan, HerrFischer, hoezo niet?” “Van grote humane ideeën begrijpt hij niets.”En Mann vervolgt: “Ik heb geen woorden om te beschrijven hoe diepik geraakt was. Hier sprak, al bijna in de dood, een generatie diegroter en beter was, dan een generatie die hier nu het heft uithanden neemt.”
Adel van educatie
Een antwoord op de huidige transitie is in het kielzog van Riemers”adel van de geest” te formuleren: de “adel van de educatie”. Datis een educatie die gebaseerd is op de ontwikkeling van hetonderwijs van het kind naar de volwassene met begrip voor de grotehumane ideeën en respect voor de traditie, in dialoog met demegaverschuivingen en gevoel voor de nieuwe tijd. Een educatie diezo een ’tacit curriculum’ heeft.
Een adel van de educatie vraagt in ieder geval in eentransitieperiode een stevige hoger onderwijsinstelling. De eis vankwaliteit ligt hierbij voor de hand. Een onderwijsinstelling, indit geval een hogeschool, dient te garanderen dat afgestudeerdenals managers, professionals, therapeuten, ingenieurs, ondernemers,leraren hun beroep goed uitoefenen. Hiermee wordt het fundamentgelegd voor een gezonde economie, cultuur en ecologie. Daarom hoorteen hoger onderwijs instelling een ‘institutie’ te zijn: eensamenlevingscluster rond een collectieve of maatschappelijkekernfunctie.
