Hamer, sikkel en penseel

Nieuws | de redactie
5 oktober 2010 | De wereldpers mocht dit weekend even langs komen in Pyongyang. Voor iedereen uit reisde Farid Tabarki (Studio Zeitgeist, lid redactieraad ScienceGuide) enige weken daarvoor al naar Noord Korea. Verbijsterde ontheemding in het vreemdste Kennisland op aarde was zijn deel. "De naadloze perfectie is de ultieme maakbaarheid. Het individu wordt daarin letterlijk opgeheven. Hij gaat op in het geheel."

Heen

De Ilyushin van Koryo Air was uit de jaren zestig van devorige eeuw. “Dat zag je aan het behangetje. Dat voelde je aan destoelen die alle kanten op bewogen als je ging zitten. Eigenlijksteeg het toestel in Beijing nog vrij snel op. Maar binnen kreeg ikal gauw een sciencefiction gevoel van vroeger. De airco werkte nietgoed, er ontstond een mist van druppeltjes door heel het toestel,net een oude film over een verre planeet.

Gare kist

Hoogtepunt van de heenreis was de lectuur die werd uitgedeeld. Ikkreeg de Pyongyang Times, een opinietijdschrift van het regime, eensoort Vrij Nederland van Noord Korea. Koppensnellen was dus eenfeest: ‘Kim Il Sung’s complete works published’, ‘Coupledevote themselves to transport services’ en ‘Kim Jong Il sees lightcomedy’.

Toen mocht ik ook nog het business maandblad lezen. Helemaal apart,de Forbes van de laatste stalinistische economie. Delay-out was begin jaren 80, DDR-designers waren de laatste denk ikdie ze hebben ingehuurd, toen dat nog kon.

De inhoud was fascinerend. Allemaal stukken over de succesvollebedrijven, hightech en innovatief in heel het land. Bijvoorbeeldover een nieuwe maalmachine in een bakkersfabriek, die hiervoorspeciaal door Kim Jong Il was bezocht ter goedkeuring. NKKL dachtik, Noord Korea Kennisland. En dat nadat er weer een miljoen mensenwas verhongerd na overstromingen en misoogsten.”

Pyongyang TimesVN Noord Korea

Aankomst

“Het vliegveld van Pyongyang heet natuurlijk naar vaderKim: Kim Il Sung International Airport. Het ziet er uit als foto’svan Schiphol uit 1963, met van die aanrij-trappen en busjes die dereizigers enkele meters verderop naar de aankomsthal rijden. Ik waswel opgelucht dat we heelhuids geland waren, dat klopt wel. Het waseigenlijk stil op het vliegveld, je kunt alleen naar Moskou ofBeijing vliegen, want de vluchten naar Vladivostok zijnvervallen.

Alles moest open in de aankomsthal. De mobiele telefoons moest jeinleveren. Ik was gewaarschuwd daarvoor en liet mijn I-Phone achterin Beijing. Mijn laptop mocht ik dan weer wel meenemen door dedouane. Heel vreemd natuurlijk.

Enkele Amerikanen uit ons vliegtuig waren niet gewaarschuwdblijkbaar. Onverbiddelijk werden hun telefoons ingenomen. “This isan invasion of my privacy” raasde een van hen verontwaardigd. Ikkon me nog net inhouden en niet in lachen uitbarsten. ‘In welk landdenk jij te zijn geland?’, dacht ik.”

Onderweg

“Ik was toegelaten omdat ik het grote Arirang Festivalwilde bezoeken en er zo’n 2000 westerlingen konden komen. Het zijnimmers ‘the mass games’ van het land en dus wil men mensen vanbuiten er bij, maar niet te veel en vooral Chinezen. De 50 mensenmet wie ik aankwam werden in 3 groepjes van zo’n 15 opgedeeld dieallemaal een verwante taal leken te spreken. Bij ons het engels,want het waren Australiërs, Denen, Nederlanders, Belgen, Britten enzo. Die indeling bleek geen toeval.

We kregen namelijk 4 vaste begeleiders mee, plus een cameraman. Diefilmde echt alles wat we deden, heel onwerkelijk. En het leverdeeen DVD op die we aan het eind van de reis voor € 20 kondenkopen. Valuta-inkomsten dus. De begeleiders bleken niet alleenEngels te kunnen, een Vlaamse medereiziger ving op dat een van henook Nederlands verstond, de anderen waarschijnlijk ook Duits endergelijke. Zo werden we extra in de gaten gehouden,vermoedelijk.

Ons hotel was uit de jaren 90. Het stond op een eiland in de riviervan de hoofdstad. En dus kon je niet zomaar naar buiten, de straatop, de stad in. We waren ingekwartierd in het Alcatraz van Korea,zo leek het wel. Binnen was het modern, gerund werd het volledigdoor Chinezen. Zo werd elk contact minimaal gehouden met deplaatselijke bevolking.

Daarin gaat men heel ver. Met de bus werden we buiten Pyongyangvervoerd en in een dorp mochten we foto’s maken. Mits je dat vantevoren vroeg, bij elk plaatje dat je wil schieten. De bus reed onsnaar het dorpsplein en stond stil in een kring van witte strepen opde weg. Daarbinnen mochten wij op en neerlopen. Er omheen was eentweede, wijdere markering aangebracht en tot daar mochten dedorpelingen lopen. Het was aapjes kijken, van twee kanteneigenlijk. Heel onaangenaam voelde dat.

Verkeer is er eigenlijk niet. Straten zijn leeg. Iedereen loopt, ikzag ook nauwelijks fietsen, zoals je in China wel massaal ziet. 3miljoen inwoners in Pyongyang en alles gaat te voet.”

Het verplichte deel

“We werden in de ochtend met een busje naar het beeld vanKim Il Sung, de grote leider, gereden. In de stromende regenmochten wij wel een paraplu dragen, maar de Noord Koreanen moestenblootshoofds naar de voet van het standbeeld lopen, in groepen vanbedrijven, scholen en organisaties. Men brengt dan bossen bloemenmee of een grote vaas met bloemen en legt die neer en buigt.

Noord Korea Kim Il Sung

Ik kon er zeker een half uur rondwandelen, je mocht ook foto’smaken. Op verzoek. Dan houden ze in de gaten hoe je de foto neemt.Want het enorme bronzen standbeeld mag alleen in volle omvang er opkomen. Doe je dat niet of vergeet je dat precies te doen, nemen zeje camera in. Een Amerikaanse jongen overkwam zoiets op straat.Voor een winkel nam hij een shot van de verkeersregelaars op dekruising en kreeg enorme problemen. Ze gingen helemaal over derooie, alles moet hij inleveren.

Tijdens het bezoek aan het standbeeld zag ik ineens iets heelaardigs. Er rijdt over het plein een wagentje rond, dat de bloemenen de vazen na een tijdje weghaalt voor het beeld. Die rijden zedan naar een bijgebouw, waar ze allemaal opgestapeld worden. Devazen zijn allemaal hetzelfde en het leek er op dat ze gewon weertevoorschijn worden gehaald voor een volgende groep bezoekers. Eensoort cradle to cradle aanpak, heel verrassend en eentikje komisch ook.

De vaste rondtour bracht me ook naar het grote centrale plein, waarMarx, Lenin en Kim groot uitgestald over uit kijken. Tienduizendenmensen waren daar aan het oefenen voor de turnvoorstellingentijdens het festival. Men zorgt op allerlei manieren ervoor dat ditpermanent op het netvlies van de bevolking staat. In een zijstraatlagen de duizenden tasjes van de mensen die aan het oefenen waren,bewaakt door burgers.

Zo wordt alles bewaakt, op elke kruising staat een soort vanstraatwachten die mensen vragen wat ze doen, hun pasje vragen. EenNoord Koreaan loopt ook zelden alleen over straat, men is ingroepjes. Een losse wandelaar wordt snel aangesproken. Ook in demetro is men afgeschermd. We werden naar de eindhalte gereden vooreen bezichtiging van dit monument, enorme mozaïeken van Kim Il Sungin het station, zeer indrukwekkend allemaal. Toen mochten weinstappen, in een wagon met enkele Noord Koreanen die geen krimpgaven. Na een stukje rijden gingen we er bij de volgende haltedirect weer uit. Ons busje stond al weer klaar voor de uitgang enreed ons verder. Eén halte vanaf het eindpunt was dus hettoegestane traject.”

Noord Korea metro

Het Museumplein

“Het Korea Museum is officieel het nationaal historischmuseum. Maar het behandelt slechts één onderwerp: de oorlog enoverwinning van Kim op Amerika. Alles voor 1950 is ‘de periode vande Japanse overheersing’ waaruit niets historisch te melden oftentoon te stellen valt. Alles buiten de oorlog is de periode vande leiding van Kim en die is overal om je heen, dus daar valt ookniet historisch over uit te wijden. Dat is immers nietvoorbij.

Een bijzonder document in het museum is de ingelijste brief vanpresident Lyndon Johnson, waarin hij spijt betuigt voor degrensoverschrijding door een schip en smeekt om de vrijlating vande gekaapte Marines. Die moesten we natuurlijk heel preciesbekijken! Een dame in kittig uniform gaf in perfect Engels uitleg,met een aanwijsstok. Ze was prettig kordaat.

Op het plein voor het oorlogsmonument was één kraampje. Daar kon jeflesjes drinken kopen, maar de bevolking heeft primairvoedselbonnen voor de loketachtige winkels. Zag ik daar in datkraampje zomaar een blikje Coca Cola staan! Meteen er op af, eencollectorsitem.

En toen merkte ik hoe het is om te leven in een soortgeen-geld-economie. Ik had een biljet van 10 yuan, ongeveer 1 eurowaard bij het officiële wisselen. De winkelier wees dat meteen af,dat kon echt niet. Hij had zoveel wisselgeld helemaal niet en zomeer en ik kon geen voedselbon overhandigen. Ik bood aan hem hetbiljet te schenken in ruil voor dat mooie blikje, maar ‘oh nee!’,afwijzende gebaren. Op dat moment snelde een begeleider toe en dieregelde het streng. Ik kreeg mijn blikje, de kraamhouder moest hetbiljet aannemen.”

Noord Korea cola

Het Festival

“Vrijdagavond werden we naar het stadion gereden. Debevolking kwam bijna allemaal lopend. 5000 mensen keken naareen show waaraan 100.000 uitvoerenden deelnamen. 20.000 ervanzitten tegenover je met borden die illustraties vormen en80.000 voeren op het veld hun kunsten uit. Op het vaktegenover onze zitplaatsen zaten de duizenden scholieren die met debekende gekleurde borden voor de wisselende massabeelden zorgden.Die kinderen moesten nog wel voorbereid worden, dat was erg leuk omte beleven, want dat zie je in documentaires en zo nooit. Eenkwartier van tevoren werd een soort testbeeld gedaan, werden rijenscholieren verzet naar andere stoeltjes, zodat elke kleur preciesgoed zou zitten.

Anderhalf uur duurde de show. Men heeft grootschaligheid en hetperfectionistisme van de rituelen uit Oost-Europa in de jaren ’50naar een gigantisch niveau opgeschaald. Het verhaal van deopera-gymnastiek-variété voorstelling was dat van het museum. DeJapanners werden er eerst uitgeschopt onder leiding van Kim IlSung. Dan vallen de Amerikanen binnen, maar het volk vecht dapperterug. De Chinezen komen als broedervolk helpen, kinderen inpandapakjes stelden de warmte en goedheid van het Chinese volkvoor. En zo kwam de hereniging van heel Korea tot stand. Heel sterkwas het accent ‘alleen China en wij kunnen dit samen klaar maken!’Het is allemaal van een macabere schoonheid. Want je weet dat ditfestival alleen maar kan, omdat de bevolking wreed, maar dan ookecht heel wreed, wordt onderdrukt.

Er waren in al die massatableaus maar 2 foutjes te beleven. Eenscène vol kerstboomlichtjes liep niet goed omdat ze begonnen teknipperen. Er was een stroomprobleempje. En bij een acrobatischesliert kinderen op fietsjes viel een jongetje van zijn driewieler.Hij moest als een gek achter de sliert aanhollen om niet klem tekomen in de volgende groep. Dat was zo zielig, want het wasnatuurlijk niet de bedoeling dat we er om konden lachen….”

Noord Korea festival

Kunst en samenleving

“Heel het festival en alles er omheen heeft een duidelijkekernfilosofie: ‘Zulke schoonheid is alleen  mogelijk doorcollectieve productie.’ De naadloze perfectie van het massaproductis de ultieme maakbaarheid. Het individu wordt daarin letterlijkopgeheven. Hij gaat op in het geheel. Van die permanentepeerpressure en de politieke ideologie van het bewind iszo’n festival artistieke expressie. En die filosofie plaatst zichbewust tegenover de Westerse idee van het wezen van de kunst:oorspronkelijkheid, individuele expressie.

Ook de grote monumenten drukken dit uit. Noord Korea is daarin eenkennisnatie vol creative industry! Anders dan in de Sovjet-beeldenstaan er niet alleen een arbeider en boerin met hamer en sikkel ophet voetstuk. Een man in kostuum die een penseel de lucht in steektstaat tussen hen in. Het officieel logo van Noord Korea alscommunistische staat kent een hamer, sikkel én penseel. Zo is -heelAziatisch eigenlijk dacht ik – ook de oude mandarijnenklassegeïncorporeerd in het marxistische maatschappij-concept. Bewustanders dus dan bijvoorbeeld Pol Pot in Cambodja deed.”

Huiswaarts

“De avond van het festival waren in het hotel onze tassendoorzocht. Bij ene gesprekje met de begeleiders had een van dedeelnemers laten vallen dat  Google Maps ook voor devoorbereiding van zijn trip zo handig was geweest……..kijk, dat isnatuurlijk heel erg verboden daar. Je kon met je laptop echt nietdaar op komen, ook op ScienceGuide niet. Ik wist dat jullie vorigjaar alleen uit Noord Korea niet één bezoek hadden gehad in Azië,dus ik heb het wel geprobeerd.

Bij het doorzoeken van de tassen was blijkbaar toch niets gevonden,ook de Google Maps printjes niet. Wat moesten we doen? Versnipperenen weggooien, maar waar? Door de wc spoelen? Stel je voor datze……Zo verknipt ben je dus zelf al na een paar dagen inPyongyang.

We zijn naar de bar in de hal van het hotel gegaan, en dronken erHeineken. Stiekem tussendoor zijn de snippers in een vuilnisbakjein de foyer gemikt. Ik vond dat wel confronterend met mezelf, datje je dit soort dingen in je hoofd haalt en met anderen zit tefluisteren daarover.

Een modern vliegtuig vloog ons terug naar Beijing. De ingeleverdetelefoons kwamen netjes terug, alles deed het. Toen ik landde wasik zo blij, opgelucht. Je voelt je in China vrij, bizar. Hetcontrast is zo heftig, tussen het minst vrije land ter wereld eneen ‘-1 minst vrij land’, een communistische dictatuur, dat je jein Beijing een vrij mens voelen kan. En van daar reis jeuiteindelijk naar Nederland terug, het meest vrije land dat ikken.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK