Marja van Bijsterveldt op OCW
Een derde van het hbo al in portefeuille
Bijna op de dag 3 jaar na haar komst alsstaatssecretaris nam zij de portefeuille van minister Plasterkop zich, toen hij met de PvdA-bewindslieden vertrok vanwege’Uruzgan’. Naast de onzichtbare Sharon Dijksma en decolumnistische Ronald Plasterk groeide Van Bijsterveldt in dietijd uit tot de politica pur sang en de bestuurlijkekrachtfiguur in de Hoftoren. Haar tweet ‘Plasterk is vanmij’ toen zij diens portefeuille overnam, wasveelzeggend. (Volg Van Bijsterveldt op Twitter viaScienceGuide of
Haar portefeuille met het mbo en de lerarenopleidingen gaf haar aldirect toegang tot forse elementen van het HO-beleid: de doorstroomnaar het hbo, studiesucces en rendementsvragen, de Pabo,docentenopleidingen in het hbo en het wo in den brede. Graagherinnerde zij
De universiteiten kregen met haar te maken, zodra zij nieuweideeën als ‘de academische Pabo’ en de ‘educatieve minoren’ omarmdeen op gang hielp. Ook nam zij gretig de huldiging van Studentvan 2009, Rabia Bouzian, over van de zieke minister. Deonderwijsloopbaan van de Rotterdamse peercoach was immers eenaspect van Van Bijsterveldts beleidsterrein: vmbo-mbo-hbo.
Vernuft
Faam en gewicht kreeg de OCW-bewindsvrouwe in het Haagseal voor zij in de Hoftoren kwam werken. Ze volgde de in 2001in een complotchaos verzonken Marnix van Rij op alsCDA-partijvoorzitter. Van Bijsterveldt was toen nog burgemeestervan Schipluiden, een groene gemeente aan de rand van Delft. Daarmeehad zij én Randstedelijke bestuurservaring én een uitstekendnetwerk in het nabije Den Haag gekregen. Ze was al opgevallen toenze de jongste wethouder van Nederland was op de zware portefeuillesociale zaken.
Een speciaal plekje had in de jaren nadien het hbo al gekregen bijde ooit als verpleegkundige opgeleide partijvoorzitter. Dat kwamdankzij haar vice-voorzitter en steunpilaar, Jan Bart Mandos. Dezewas ook een oud-burgemeester en fungeerde in die jaren als decollegevoorzitter van de Hogeschool Zeeland. Mandos bewonderde hetpolitieke vernuft van zijn chefin en tipte ScienceGuidedaarover al in 2003.
Dat talent bleek uit twee opmerkelijke daden en hun impact: deselectie van de jonge HO- en SF-specialist in de Kamer, CamielEurlings, als lijsttrekker voor Europa in 2004 en het met succesblokkeren van de politieke lijn die Balkenende en Verhagen in2006 na hun kabinet met de VVD als CDA-program wilden doordrukken.De partijvoorzitter en haar aanhang in de top zetten in beidesituaties haar lijn door en dat bezorgde het CDA in beide gevalleneen cruciale overwinning bij de verkiezingen. Mandos heeft dezevictorie helaas niet meer mogen beleven. Hij overleed plotseling inde zomer van 2006.
‘Ze houdt stug vol’
Ook Ronald Plasterk deed al snel kond van de kracht vanzijn staatssecretaris. Hem viel op dat zij zo nodig persoonlijk depremier belde, net zo lang tot ze haar zin kreeg, vertelde hij aanVrij Nederland. “De kracht van Marja is haar overtuiging.Die houdt ze stug vol. Als er in het kabinet iets gebeurt waar zehet echt niet mee eens is, belt ze Jan Peter en dan praat ze net zolang op hem in tot het anders gaat.” Zelf deed Van Bijsterveldttegen VN bescheiden over haar invloed. “Nou, dat valt wel mee,hoor. Elke bewindspersoon belt wel eens met Jan Peter. Maar ik vindwél: je moet ergens voor staan.”
Minder bekend is dat van Bijsterveldt ook een uitstekende band hadmet PvdA-fractieleider Mariëtte Hamer. Deze was erg erkentelijkvoor de kordate manier waarop de staatssecretaris het veelbekritiseerde plan van de ‘gratis schoolboeken’ langs alle klippenloodste en doorduwde. Het was namelijk Hamer geweest die dit planals eerste had voorgelegd in de verkiezingsstrijd van 2006. Diegoede band mocht in de kabinetscrisis in het beginvan 2010 niet meer helpen. Sindsdien is Van Bijsterveldtopvallend bitter over de PvdA, omdat deze coalitiepartner in haarogen het kabinet Balkenende-IV ten onrechte liet vallen en hetbeeld van het beleid van deze regeringsploeg daardoor ernstig heeftaangetast.
ELI overleven
Als minister zal zij voor een lastig loyaliteitsconflict kunnenkomen te staan. Als oud-partijvoorzitter zal zij van nature eensterke neiging hebben de eensgezindheid en onderlinge steun van deCDA-bewindslieden -zeker na de zware nederlaag op 9 juni en deomstreden coalitievorming- voorop te zetten in haar beleid. AlsOCW-bewindsvrouw zal ze niettemin ook zich schrap moeten zettentegen aanslagen op haar beleid en ruimte voor het voeren van haarbeleid. En juist daar zal zij zeer subtiel en krachtig tegelijkmoeten opereren.
De minister van Financiën is altijd al een lastige ‘vriend’ voorOCW -dus ook CDA-collega De Jager straks- en helemaal pikantis de beleidsconcurrentie die het nieuwe ELI onder leiding vanvice-premier Verhagen voor OCW gaat opleveren. Hoe rekbaar zal hetelastiek van de partijloyaliteit zijn als ELI OCW alskennisministerie overvleugelt? ‘Hell hath no fury like a womanscorned’, schreef de Britse dichter William Congreve alin 1697……
Voor het HO-beleid is de komst van deze pittige CDA’ster dan ookerg interessant. Bij haar eerste optreden in haar nieuwerol onderstreepte zij, dat zij veel verwachtingen koestert vanhet advies Veerman en hoopt daar veel ideeën uit te halen enin gang te kunnen zetten. In de zomer liet zo ook blijken degedachte dat het rapport-Dijkgraaf over het KUO alsspringplank voor de uitvoering van Veerman zou kunnen werken,haar erg
Tevens zal Van Bijsterveldt de succespunten uit haarbeleid onder Balkenende willen kunnen voortzetten onder Rutte:de academische Pabo, de educatieve minoren, versterking van hetleraarschap, extra druk op de kwaliteit en de borging van de Paboen stimulansen voor de doorstroom mbo-hbo.
Inspirerend!
De toon op OCW zal zeker veranderen. De cultuursector zalPlasterk ongetwijfeld missen, te meer nu het regeer/gedoogakkoordjuist op dit terrein met onberaden en onberedeneerdebezuinigingen is gekomen. Marja vanBijsterveldt zal niettemin graag prijzen helpen uitreikenen dan warme woorden spreken, iets waar zij als CDA-voorzitter alin uitblonk. ‘Inspirerend!’, is bij zulke gelegenheden haar vastetoverwoord. Hopelijk wil men haar in die sector überhaupt nogontvangen.
Naar de HO-sector zal Van Bijsterveldt zich meer luisterend danopiniërend opstellen. Haar ‘bedside manner’, als voormaligverpleegkundige en burgemeester, is meestal hartverwarmend enopvallend zakelijk tegelijk. “Die combinatie van charme enonverzettelijkheid, daar kunnen weinig mensen tegenop,” zegt devroegere perschef van Ruud Lubbers bijvoorbeeld.
