Meest ‘hot’, nu Nobel

Nieuws | de redactie

5 oktober 2010 | "When I got the telephone call, I thought, ‘oh shit!'" De Nijmeegse onderzoeker André Geim wint de Nobelprijs voor de Fysica. De eerste die ook de Ig-nobelprijs won! In 2004 ontdekte hij de stof grafeen, een plaat koolstof van maar één atoom dik. Het werd voor het eerst geïsoleerd uit grafiet, het koolstof uit potloden. Snel bleek het unieke eigenschappen te hebben.

Grafeen is sterker dan diamant en gedraagt zich op zeerkleine schaal als een deeltjesversneller die zich kan meten metCERN. Zijn collega Mikhail Katsnelson vertelt over hun werk:’Andre Geim en ik hebben in 2008 in Science al laten ziendat het mogelijk is van grafeen een transistor van maar tien atomengroot te maken. Dit kan een doorbraak in de computertechnologiebetekenen.’

Professor Geim is niet primair werkzaam aan de RU, maar alshoogleraar in Manchester. Het bijzonder hoogleraarschap dathij in Nijmegen bekleedt, is wel het gevolgvan intensieve samenwerking. Katsnelson vertelde opVoxlog dan ook dat hun universiteit hier blij mee magzijn: ‘Geim geldt als de wereldleider in het grafeenonderzoek. Dathij zijn naam aan onze universiteit verbindt is een bevestiging vanonze status als één van de belangrijke onderzoekscentra op ditgebied.’

Hottest research nummer 3

Binnen tien jaar is grafeen een net zo gangbaar begrip alssilicoon, voorspelt de in Rusland geboren onderzoeker. Bijbedrijven als Samsung en IBM wordt intussen hard gewerkt aan hetbestuderen van mogelijke toepassingen in elektronica, touchscreensen LCD’s. In 2009 was de grafeenwetenschapper met MikhailKatsnelson -die in Nijmegen hoogleraar Theory of Condensed Matteris-respectievelijk op de derde en negende plek van de lijst’Hottest Research 2009′ gezet. Het bleek een profetische keuze: hier ziet uhoe het Nobel Comité Geim officieel als winnaar bekend maakt.

“Het is volledig terecht dat Geim en Novoselov deNobelprijs nu krijgen. Zij zijn als geen ander in staat een goedidee te vertalen en met eenvoudige middelen een prachtigonderzoeksresultaat te bewerkstelligen. Geim heeft verschillendeideeën zo tot een goed eind gebracht. Dat is de rode draad in zijncarrière: hij liet een kikker zweven omdat hij iets met magnetismeop kamertemperatuur wilde doen, hij ontdekte grafeen met plakbanden ontwikkelde Gecko-tape. Beiden hebben de unieke combinatie inzich van een briljant wetenschapper en een zeer aardigmens,” zegt RU- hoogleraar experimentele natuurkunde JanKees Maan.

Hij was tevens promotor van Novoselov, die in ons land bijhet FOM onderzoek betrokken was en promoveerde aan de RU. Hetbureau van het topcentrum voor R&D staat dan ook zijn kopvanwege de uitzonderlijke onderscheiding van de oud-collega,vertelt men. “Ze bedenken steeds weer leuke en relevanteexperimenten, dat is echt mooi om te zien. De plakbandtechniekhebben ze gedeeld met eenieder die het wilde leren en naast debijzonder interessante eigenschappen van het nieuwe materiaal,heeft het gemak waarmee we grafeen kunnen maken, mede geleid toteen echte explosie aan onderzoeksactiviteiten. Intussen verschijnenelke week ruim vijftig publicaties met grafeen in de titel.”

Dubbel paspoort

Over het hoger onderwijs in ons land is Geim niet onkritisch. Hijvindt het in nederland maar erg ouderwets: “Het is waarschijnlijkhet laatste land waar het oude Germaanse universiteitssysteem nogin stand wordt gehouden. Eén professor is de baas en iedereen inzijn groep is ondergeschikt. Alle eer komt hem uiteindelijk toe.Daar voel ik mij niet lekker bij.”

Een kenner van het HO en het staatsrecht weesScienceGuide er op, dat Geim bij uitvoering van herconcept-regeerakkoord “Vrijheid en Verantwoordelijkheidhoogstwarschijnlijk niet in ons land had kunnen werken en leven.Hij bezit als Rus en Nederlander namelijk een dubbele nationaliteiten heeft een van die paspoorten niet opgegeven.

Foto: Physicsworld