Soms moet je dingen gewoon doen
De Rotterdamse haven was nooit zo’n succes geworden zonderde visionair Pieter Caland (1826-1902). Caland was civieltechnischingenieur in dienst van Rijkswaterstaat en maakte het ontwerp voorde aanleg van de Nieuwe Waterweg. Als u de kans zou hebben PieterCaland iets van de tegenwoordige haven te laten zien, wat zou ditdan zijn?
Caland was een visionair en hij heeft daarmee letterlijkdoorbraken bereikt. Ik zou hem in een helikopter de haven latenzien, de maasvlakten, de immense containeropslag, de enormeschaalvergroting naar het achterland. En het enorme netwerk vanhavens in Noordwest Europa waar de Rotterdamse haven deel van is.Caland’s droom was het weghalen van verstoppingen. Dit is in mijnogen echt gelukt. Hij zou denk ik wel tevreden terugkijken.
Ik zou Caland ook wel willen meenemen naar de zorg. Debottleneck qua logistiek zit daar niet in het fysieke,maar meer in het proces. Er is sprake van een enormeschaalvergroting, zowel qua mensen als qua zorgaanbod. Ik zou weleens met hem willen brainstormen over hoe er meer doorstroom in hetzorgproces bereikt zou kunnen worden. Mensen met veel expertiseconfronteren met andere vakgebieden kan leiden tot mooie nieuwedingen.
Meer dan logistiek
Het leggen van verbindingen tussen vakgebieden spreekt u ergaan, zegt u. Heeft u daar als lector ook de nadruk opgelegd?
In de jaren ’90 was ik actief in de scheepvaart. Vanuit deVereniging voor Strategische Beleidsvorming heb ik toen eenwerkgroep maritieme strategie voorgezeten. De resultaten hebben webesproken met de politiek. Dat waren heftige discussies en daar hebik wel geleerd dat als je veranderingen wilt bereiken, je hetmensen niet te makkelijk moet maken. Doe je dat wel gaan mensen alsnel op de oude manier door.
Als je mensen binnen een sector in beweging wilt krijgen, moetje soms dwars gaan liggen. De overtuiging dat je door vakgebiedente verbinden veel verder kunt komen was altijd al min of meerlatent aanwezig. Toch lukt het lang niet altijd daar handen envoeten aan te geven. Ik heb wel gemerkt dat het in mijn werk alslector en binnen zo’n stad eigenlijk vanzelf komt bovendrijven. Zoheb ik hier verrassende koppelingen van vakgebieden meegemaakt.
Toen we in 2008 begonnen met het lectoraat Ideale haven was debeeldvorming van de haven een van de eerste dingen waar we mee aande slag gingen. Het imago van de haven was op z’n zachts gezegdniet best. Het helpt dan om studenten binnen te halen van Willem deKooning Academie. Vraag aan die creatieve types hoe je debeeldvorming kunt verbeteren en je komt tot compleet nieuweinzichten.
Een van de eerste nieuwe inzichten was dat de haven veel meer isdan alleen logistiek. Bij de start van het traineeschip in 2003 datwe hadden opgezet met 12 Rotterdamse havenbedrijven wilde men inhet eerste jaar alleen studenten logistiek toelaten. ‘Andersbegrijpen ze ons niet,’ hoor je dan zeggen. In het tweede jaarhebben we ondanks de weerstand ook vakgebieden als economie enbedrijfskunde toegelaten. Soms moet je dingen gewoon doen.
Je krijgt zulke verrassende vragen uit andere vakgebieden.Gewoonten en gebruiken binnen één vakgebied worden te weinigbediscussieerd. Vanuit de haven kijkt men pas sinds dit jaar verderdan de logistiek en de industrie. Je ziet er steeds meer studentenen trainees van commerciële en bedrijfskundige opleidingen. Hetaantal hbo’ers in de haven is nog beperkt, maar groeit gestaag. Hetaantal mbo’ers is absoluut dan wel veel groter, maar deze groepblijft constant. We moeten de carrièreperspectieven in de havenecht beter definiëren voor onze studenten.
Breder is dieper
Schuilt in die multidisciplinaire benadering niet het gevaardat we allemaal generalisten worden die nergens meer echt goed inzijn?
Ik geloof niet dat we meer generalisten worden door eenmultidisciplinaire aanpak. Verbreding leidt juist tot verdieping.Als je vanuit je eigen expertise in een andere sector advies gaatgeven moet je er voor zorgen dat je dieper in je eigen vak kruipt.Goed kijken naar wat wel en niet kan vanuit je eigen expertise endit vervolgens zo uitleggen dat anderen het snappen, dwingt je echtdieper na te denken over je eigen vakgebied.
Zo kun je vanuit de logistiek heel goed adviseren in de zorg.Wat dacht je van planning- en capaciteitsvraagstukken bijthuiszorginstellingen? Als je verpleegkundigen enthuiszorgmedewerkers logistieke kennis bijbrengt gaat de kwaliteitvan de zorg omhoog. Je merkt ook echt dat mensen in de zorg daaropen voor staan. Andersom staan in de zorg mensen en kwaliteit vanzorg centraal. In de logistiek is er echt nog een wereld tewinnen als men op die manier leert denken en handelen.
De zorg is trouwens voor studenten logistiek echt niet de eerstesector waar ze aan denken als ze stage gaan lopen of eentraineeship overwegen. Ze komen vaak binnen met ambities in dehaven of industrie, maar een carrière in de zorg..dat is niet zovanzelfsprekend. Zo’n project als de
Rotterdams rolmodel
Wat is in al die jaren uw mooiste ervaring metstudenten?
Ja, dan denk ik toch direct aan Gyzlene Kramer-Zeroual. Ikleerde haar kennen als stagiair bij het lectoraat Logistics. Zedeed mee aan onderzoek voor Digital Port Rotterdam, eenICT kenniscentrum voor MKB in Rotterdam. Zij is van Marokkaanseafkomst en heeft pas op haar twaalfde de Nederlandse taal geleerd.Via het vmbo en het mbo heeft zij het hbo bereikt. Ze is bij onslectoraat afgestudeerd en ze heeft het RAAK project ‘Samen SnellerSlimmer’ opgestart. Later is ze naar de Erasmus Universiteitdoorgestroomd voor een master. Ze is daarnaast zelfstandigondernemer, geeft workshops en laat zich inhuren als dagvoorzitter.Dat is echt de nieuwe generatie studenten.
Qua profiel lijkt Gyzlene wel een beetje op Rabia, jullie
Allemaal de linking pin
De OECD presenteerde eerder dit jaar een rapport over depotentie van Rotterdam als kennisregio. ‘Alles is er, alleen hetslim verbinden moet nog,’ was de belangrijkste conclusie. Hoe zou ude uitvoering van dit advies ter hand nemen?
De OECD pleit voor een sterke regierol voor de gemeente. Ikvraag me hardop af of die regierol wel de juiste is. Van een echteregierol worden andere partijen vaak afwachtend hier in de regio ismijn ervaring. In een netwerk is gewoon niet alles te regisseren.De gemeente kan zich beter richten op faciliteren, aanjagen enzichtbaar maken. Mensen bij elkaar brengen is dan eigenlijk dekern. Ik moet daar wel bij zeggen dat we hier in Rotterdam nogalvan de losse evenementjes zijn. Het zou beter zijn als we dieevenementen meer onderdeel van een proces maken. Je blijft langeren sneller leren als je een evenement in een tijdlijn kunt plaatsenen in relatie tot andere partijen kunt zien.
In de uitvoering van het OECD-rapport ligt echt een uitgelezenkans voor lectoren. En met name, maar niet alleen voor lectoren ophet gebied van de logistiek. Lectoren hebben wijd vertaktekenniskringen en kunnen daar vanuit een belangrijke verbindende rolspelen. Verbindingen leggen begint bij weten wie je wiltverbinden.
Vervolgens kun je mensen aanspreken op hun rol enverantwoordelijkheid. Dit is in de praktijk nog wel eens eenverschil. Zo zijn er partijen die claimen een verbindende rol tehebben, maar zijn ze er wel verantwoordelijk voor? Het wordt lastigwerken wanneer iedereen claimt de linking pin te zijn. Hethelpt dan om concreet te benoemen wanneer wie wat doet en als heteven kan ook nog waarom. Dat wat meer structureel organiseren ismij helaas niet geheel gelukt, al was dit wel een persoonlijkdoel.
Hekel aan verspilling
Onlangs presenteerdeuw collega-lector Peter Ester een nieuwarbeidsmarktmodel: RotterdamCarrièrestad. Hoe kan de haven aan dit model invullinggeven?
Mijn collega Henk de Bruijn bij het lectoraat Ideale Haven heefthet al over Rotterdam Carrièrehaven. In het curriculum doen we opdit moment nog te weinig met de haven. Je kunt hier in Rotterdamvier jaar commerciële economie studeren zonder de haven te zien.Dat is niet slim.
Wat moeten we onze studenten nu leren zodat ze straks in diecomplexe omgeving van de haven succesvol worden? Welke hbo’ers zijnnu echt na vijf jaar aantoonbaar terecht gekomen in de haven. Waargaan onze innovation professionals naar toe, onzeinvulling van de excellente studieroute? Maken ze daar hetverschil? We weten te weinig van ze en we leren er ook nietvan.
We zoeken meestal een afgestudeerde bij een functie maareigenlijk is dit niet de goede benadering. Het gaat er veel meer omdat we onze studenten vragen: wat kun jij met jouw talent toevoegenaan de haven? Daar worden we allemaal beter van. Het vraagt ook inhet onderwijs continu meeveren met de veranderingen op dearbeidsmarkt. Als hogeschool zouden we dan ook veel meer met levenlang leren kunnen doen. En koppel dat volwassenenonderwijsvervolgens aan het reguliere voltijds onderwijs. Jongeren leren zohet vak uit de eerste hand en volwassenen krijgen de nieuwstekennis aangereikt. Dan heb je het echt over slim verbinden.
Ik heb het geprobeerd met deeltijd Management in de Zorgstudenten en voltijd logistiek studenten. De zorg studenten dieallen een baan hadden leerden knelpunten te herkennen en advies inte huren, de logistiek studenten leerden adviesvaardigheden in depraktijk. Een erg leuk traject, maar organisatorisch is dat heellastig vorm te geven en je stuit op praktische bezwaren. Iedereenzit toch al snel in z’n eigen hokje. Ik geloof wel dat in dieverbinding een enorm potentieel zit.
Leren van Azië
Hoe ziet uw Ideale Haven er uit?
We moeten ons niet laten beperken door de fysieke ruimte die wehier hebben. Mijn ideale haven is een slim georganiseerd netwerkwaarin fysieke stromen zo slim en zo duurzaam mogelijk wordenvervoerd. Het organiseren van die stroom en de fysieke plaats waardie stroom plaatsvindt houden we nog te krampachtig bij elkaar. Diefysieke plaats is niet altijd Rotterdam. Ik heb gewoon een hekelaan verspilling, maar daar kan ik niets aan doen, dat komt voortuit mijn vakgebied.
Ik zie daarnaast kansen liggen om nog veel meer internationaalbezig te zijn met uitwisselen van talent. We organiseren dat inNederland niet slim. Mensen uit de hele wereld komen hier studeren.We stoppen ze vol met kennis en we sturen ze daarna gelijk weerweg. We maken het internationale starters vrijwel onmogelijk om inNederland te blijven. Daarnaast vragen we ze niks.
Ik zou echt veel meer met die studenten willen doen. Neem nuiets als supply chain management. Dat gaat in China andersdan in Nederland en in Japan gaat het weer heel anders. Het kanheel leerzaam zijn om Aziatische studenten te vragen hoe zelogistieke vraagstukken zouden aanpakken in de Rotterdamse haven.We leren echt te weinig van ze.
Ook als het om ondernemerschap gaat leren we veel te weinig vanAziatische landen. Kijk eens naar de TukTuks in een land als India.Dat zijn allemaal zelfstandige ondernemers. Nederlandse studentenkunnen daar nog wel wat van leren hoor. Het gaat bij Nederlandersvaak niet veel verder als ‘goh, wat een interessante gedachte’. Ikzou met dat ondernemerschap in het onderwijs ook nog wel eens watwillen doen. Maar zo is er nog zo veel wat ik leuk zou vinden om opte pakken. Tja, je kunt vaak maar 10 procent doen van wat erallemaal in je hoofd opkomt. Dat is eigenlijk wel jammer.
U kunt de publicatie van de Openbare Les van Frits Blessing
