Wellink openhartig bij UvA-studenten
“Ik weet wat u nu denkt, ja. Maar ik was twee jaar uitde roulatie met medische problemen wegens…..een sprong in hetRapenburg.” Nout Wellink geeft tijdens Room forDiscussion aan zijn studentondervragers van de UvA toedat hij destijds onbekend was met De Nederlandsche Bank. “Ik wistniet precies wat zo’n centrale bank inhield. Maar ik heb toen welgeprotesteerd tegen het grote nieuwbouwkantoor waar ik nu al 28jaar werk.”
Geremd door aansprakelijkheid bij DSB
“Het liefst wilde ik na mijn studie aan de universiteit blijvenwerken. Ik kreeg echter wat problemen met mijn hoogleraar,” verteltde bankpresident en zo kwam hij op het Frederiksplein in Amsterdamterecht in dat “grote nieuwbouwkantoor.” Sinds 1997 is Nout Wellinkdaar de chef. De periode na het vallen van Lehman Brothers waszwaar voor hem. Hij werkte dubbele overuren -in Amsterdam,Frankfurt en Brussel- en kreeg in Nederland veel kritiek op zijnoptreden rond het omvallen van Icesave, DSB en de verkoop van ABNAMRO. Het debat over de DSB-bank vond hij het meest lastig. “En danniet zozeer in Buitenhof of iets dergelijks, maar het debat in deKamer. Daar was geen discussie mogelijk, het was meer ‘zeg dat jehet fout hebt gedaan, en dan sluiten we weer vrede’.”
Tijdens het gesprek met de UvA-studenten wijst Wellink er enkelekeren op dat hij als toezichthouder niet altijd open kaart kanspelen. “Wij zijn geen politici die zeggen wat ze vinden. Wij zijneen procespartij en worden zodoende geremd door aansprakelijkheid.Wij dienen ook de belangen van de Nederlandse overheid. Dat is somsondankbaar omdat iedereen wil dat achteraf je schuld bekent.”Wellink zou graag zien dat een grotere openheid infaillissementssituaties, zoals nu in het geval van DSB, bij wetwordt mogelijk gemaakt. “Ik mag er nu nog steeds niet meer overzeggen dan wat er al gepubliceerd is. Ik hoop dat dat verandert,net zoals ik hoop dat straks een bank niet langer meer in de handenvan slechts één persoon kan zijn.”
Storm na Lehman
Toegeven dat er fouten door de centrale bank zijn gemaakt doetWellink niet graag. Als de UvA-studenten hierover doorvragen,antwoordt hij: “Ik dacht het een gezellige ochtend zou worden.”
Na enig aandringen vertelt hij even later: “In 2007 stak er eenstorm op in de financiële wereld. De zwakke schepen werden toenzichtbaar en raakten in grootse problemen. De kustwacht heeftdaarop inderdaad niet altijd even adequaat gereageerd. HetBelgische bankwezen is omgevallen, het Engelse banksysteem isgeruïneerd, honderden banken in Japan en de VS hebben de crisisniet overleefd. Maar je moet het wel een beetje in perspectiefplaatsen”, zo verdedigt Wellink het crisisoptreden in Nederland.”Wij hebben de ABN AMRO bank kunnen redden.”
Onlangs gaf het IMF in een rapport toe dat het de crisis niethad zien aankomen. “Wat iedereen altijd onderschat is wat ‘LehmanBrothers’ inhield”, verklaart Wellink. “Dat bracht een ongekendeschok door het wereldwijde financiële systeem teweeg. Het IJslandsebankwezen bleek ook niet veerkrachtig genoeg om dit op te vangen.Dat had het IMF en ook wij niet gezien. Toen al die Nederlandsespaarcenten naar IJsland werden verscheept maakte ik mij daar welzorgen over. Icesave was een branche van een bank, Landsbanki, diewij eerder een vergunning hadden gegeven. Maar wij houden geentoezicht op de branches. Die bevoegdheid lag bij mijn IJslandsecollega.”
Wellink geeft aan dat hij meermaals zijn zorgen kenbaar hadgemaakt bij hem en ook met de IJslandse president erover heeftgesproken. “Maar het is bijzonder moeilijk onderhandelen metIJslanders, dat weet heel Nederland nu.”
Lessen trekken
Met de benefit of hindsight -het bekende ‘de kennis vannu’- vindt Wellink dat hij harder had moeten optreden. “Als wijhadden geweten dat het IJslandse bankwezen zou omvallen, hadden weanders gehandeld. Maar hadden we het moeten weten? Misschien. Maarja, de wereld bekijken achteraf is zoveel transparanter dan als jemiddenin de ellende zit.”
Een harde conclusie die wel getrokken kan worden is dat denationale toezichthouders de mondiale innovatie en globaliseringnooit hebben kunnen bijhouden. “Er is duidelijk meer toezicht opinternationaal niveau nodig en daar zijn we ook mee bezig. Er staangeen muren meer om crisissen. De kans dat de crisis in een land eencrisis in een ander land teweegbrengt is vele malen vergroot.”
“Of alle nieuwe maatregelen en versterking van toezicht andereresultaten in het verleden hadden opgeleverd, dat vraag ik mijsterk af. Ook met de nieuwe internationale aanpak houd je geencrisissen tegen. Maar met het nieuwe regime zouden we wel kunnenvoorkomen dat er niet eens in de 25 jaar een crisis opsteekt, maareens in de 35 jaar. En we hebben de les getrokken dat we snellermoeten reageren op veranderingen.”
Dat klonk toch anders dan de veel besproken rede die Wellink in2009 hield op het HBO-jaar congres. “De sukkels in de samenlevingkrijgen de rekening uiteindelijk, maar misschien moet ik hier datzo niet zeggen,”
Niet chique, maar toch naar ECB?
Door een nieuwe regeling van minister Jan-Kees de Jager kanWellink De Nederlandsche Bank geen derde termijn dienen. “Niet zochique,” noemt hij die interventie van De Jager. “Maar ‘no hardfeelings’ hoor. Eigenlijk wilde ik al in 2008 afscheid nemen. Ikwilde iets anders doen. Ik had zelfs mijn portret, hetafscheidscadeau van een president bij DNB, al laten schilderen.Maar toen de crisis uitbrak vond ik niet dat ik weg kon lopen vanmijn verantwoordelijkheden.”
Over zijn mogelijke opvolgers wil hij niets meer kwijt dan dathij of zij affiniteit met economie en monetair beleid moet hebben.Over een verregaande politisering van de benoeming van zijnopvolger maakt Wellink zich geen zorgen. “We hebben in Nederlandeen traditie van onafhankelijke benoemingen. Duisenberg werd alsPvdA’er benoemd door een coalitie waar deze partij zelf in ontbrak.Ik, CDA’er, ben benoemd door Paars.” Als de geschiedenis ons ietsleert, is de kans dus groot dat de nieuwe bankpresident van linkskomt.
En Wellink zelf? Wat heeft de toekomst voor hem in petto?Gefluisterd wordt dat hij een kans heeft om ECB President Trichetop te volgen. Het woord ‘nee’ klinkt niet, zoals bijvoorbeeld
