Een Regeringscommissaris voor Veerman?

Nieuws | de redactie

30 maart 2011 | De implementatie van Veermans profilering en differentiatie zal natuurlijk bottom-up gebeuren, maar… In de Tweede Kamer en op OCW wordt toch ernstig nagedacht over de benoeming van een Regeringscommissaris om dit proces te begeleiden en te toetsen aan nationale doelen. De 9 topgebieden van ELI zullen daarbij nadrukkelijk een rol spelen. Welke kennisicoon zou dat worden?

OCW erkent dat men de forse kritiek van de OESO-review op degebrekkige strategische visie en rol in het HO-beleid nu toch echtserieus is gaan nemen. Topambtenaar Ron Minnee wees er in demasterclass over profilering in het HBO op, dat Veerman inzijn rapport eveneens niet zonder zorgen was over de capaciteit vanhet ministerie op dit punt. Alle reden voor OCW dus om bij deimplementatie van ‘Veerman’ de eisen aan het eigen procesaanzienlijk te verhogen. 

Drie instrumenten voor implementatie 

Dit vertaalt zich ten departemente in drie vormen om het procesvan HO-profilering richting en vaart te geven. Ten eerste wil OCWwaar mogelijk (bestaande) herinrichtingsoperaties de ruimte gevenom dit van onderop concreet te maken. Het regieorgaan-Brinkman inhet KUO is daar evenzeer voorbeeld van als het sectorplan in fysica en chemie onder leidingvan Douwe Breimer en dat bij de geesteswetenschappen, getrokkendoor Frits van Oostrom. 

Dit laatste proces van herstructurering noemde Minnee alsvoorbeeld van een kwaliteitsslag die zowel in de BA als in de MAfase ‘Veermangericht’ weet te worden. Men herijkt er de ruim 250versnipperde bacheloropleidingstromen en vormt nu 21 nieuwe, meermultidisciplinaire bachelordomeinen. Daarop worden vervolgens veelscherper ‘profilerende’, specialistische masters gebouwd, als ookPhD-opleidingen en -trajecten. De verbinding met het succes van deresearchmasters is daarbij zeer helder: profielen differentiatie tegelijk. 

Bovendien is met de universiteiten afgesproken dat zij samen hetontstaan van kwelwater onder de dijk zullen voorkomen.Gedurende 6 jaar zullen zij een moratorium in acht houden bij hetaanvragen van nieuwe varianten en opleidingen. Dat stimuleertmeteen dat zij binnen 4 à 5 jaar deze herijking echt rondhebben. 

Kiezen houdt ook stoppen in   

Zulke processen vereisen als tweede instrument meer dansectorale coördinatie van ambities en aanbodhervormingen. “Kiezenhoudt ook in dat je moet durven stoppen”, waarschuwt Minneeveelbetekenend. De Tweede Kamer en OCW denken daarom nadrukkelijkaan een regie op een hoger aggregatieniveau. Deprofileringsambities en strategische plannen van de individueleinstellingen zouden getoetst moeten worden aan de strategischedoelstellingen op HO-stelsel niveau. Dit raakt nadrukkelijk ook de9 topgebieden van ELI en hun doorwerking in het HO-aanbod enR&D-beleid. 

Over zo’n strategische visie als tweede instrument wasdoor ScienceGuide in december 2010 al onthuld,dat OCW het drietal Dijkgraaf/Sistermans/Van Wieringen heeftingeschakeld. Nu is ook een en ander bekend gemaakt overhet bereik van hun ‘advies op persoonlijke titel’. Zij gaan komenmet veel meer dan velen verwachtten voordat zij hun gesprekstourneedoor HO-land begonnen:

–          adviesover het ontwerp van een proces van duurzame profilering vaninstellingen en thema’s, inclusief de rolverdeling tussen OCW en’het veld’ daarbij.

–          adviesover de aanpassingen van het bekostigingssysteem voor het HO: welkevan de 3 lijnen op dat punt uit het rapport-Veerman kun je hoedoen? De Kamer is bovendien zeer afhoudend bij hetpunt ‘missiebekostiging’, bijvoorbeeld.

–          adviesover de macrodoelmatigheid van het post-Veerman HO: welkevoorwaarden en eisen zijn straks noodzakelijk aan het’toestaan’ van het aanbieden van opleidingen. Hoe bevorder je datzwaartepunten komen en blijven? Hoe kun en moet jetaakverdelingsprocessen en concentratie bevorderen? 

De Vonhoff van het HO? 

Dit voert tot een derde sturingsconcept: eenregeringscommissaris. Naar het model van aanjagers en moderatorenals Vonhoff en Tjeenk Willink voor de vernieuwing van het openbaarbestuur zou een stevige persoonlijkheid met grote geloofwaardigheidin de sector de opdracht krijgen de toetsing en interactie tusseninstelling-, sector- en nationale ambities in te richten enrichting te geven. 

Gelet op de advisering door ‘de drie’ en de rollen van de drieleden daarvan mag verwacht worden dat AWT-voorzitter – en dusEL&I- én OCW-topadviseur – Joop Sistermans voor die rol wordtgevraagd. Hij gaf in december al zijn schets voor de herschikking van de universiteiten aanScienceGuide.