Senaat nog lastig voor Nagel en Rutte

Nieuws | de redactie

9 maart 2011 | Econometrist en ScienceGuide columnist Pieter Omtzigt berekent de meest waarschijnlijke samenstelling van de Eerste Kamer na de jongste verschuivingen in de Staten. “De strijd om de regionale partijen is nog steeds open”. Kan Rutte nu rekenen op 36 of op 37 zetels?

Florida in Flevoland

Den Haag wacht vol spanning op de volgende verkiezingsuitslag,die bij de Eerste Kamer. Hebben VVD en CDA, gedoogd door PVV,straks ook in de Senaat een meerderheid, eventueel nog gedoogd doorde SGP, of niet?

De verdeling van de laatste restzetels zal cruciaal zijn.Vroeger kon je die restzetels verdelen door lijstverbindingen aante gaan voor de Eerste Kamerverkiezingen. Dat is recent afgeschaft,dus is dit niet meer mogelijk. Dat werd namelijk oneerlijk geacht,want je kon na de verkiezingen door wat slim manoeuvreren eengrotere greep op restzetels doen. Maar of het er nu meteenduidelijker op geworden is?

De nervositeit neemt dan ook toe. in Flevoland vraagt de VVD ineen speciale Statenvergadering een hertelling van de stemmen van 2maart aan. Op de valreep van de controle op de stemmen verloren zijnet de laatste restzetel aan de Partij voor de Dieren in hunprovincie. Het is vermakelijk met welke argumenten de liberalen dienieuwe hertelling aanvragen. De VVD kwam aanvankelijk uit op tienzetels maar kreeg van het stembureau te horen dat de partij, na hetberekenen van de restzetels, één zetel moest afstaan aan de Partijvoor de Dieren. ”Maar dat is niet de reden van ons verzoek om destemmen te hertellen”, liet Bosma, leider van de VVD in Flevoland,weten.

Het lijkt er op dat in Lelystad en Almere, het Florida van hetNederlands kiesstelsel in gang wordt gezet. Nee, het ging de VVDerom te weten of de stemmen wel juist geteld waren. Nou, het isniet toevallig dat ze daar in 11 andere provincies minderbelangstelling voor hadden. Als je verkiezingen met eenstraatlengte verliest, vraag je nooit om een hertelling. Een ietseerlijker commentaar was wel op zijn plaats.

De leden van de Provinciale Staten kiezen getrapt de leden vande Eerste Kamer. Als de uitslagen blijven zoals ze zijn (nacorrecties in Utrecht, Gelderland en Flevoland), dan hebben departijen via hun Statenleden de volgende stemgewichten.

In de nieuwe Eerste Kamer ligt de uitslag voor 69 van de 75zetels wel vast en er blijven er dus 6 over als restzetel. Hoezouden die nu uiteindelijk verdeeld gaan worden? ChristenUnie enSGP kunnen met een gezamenlijke lijst 1 restzetel pakken. Danblijven er nog vijf restzetels over.

Als we uitgaan van de afgekondigde lijstverbinding tussen50-Plus en de vier regionale partijen (Friesland, Groningen,Zeeland en Noord Hollandse Ouderenpartij), dan gaan de restzetelsin volgorde naar: 50-plus-+, CDA, VVD, GroenLinks en PvdA.

Het effect daarvan op de meerderheidsverhoudingen is als volgt:gedoogcoalitie 36, CU/SGP 4, 50-plus: 2 en de linkse oppositie 33.Vlak bij een restzetel zitten dan PVV en de SP, maar die lopen hemnet mis.

Het grote gissen is nu of Jan Nagel zijn coalitie overeind houdtmet vijf partijen: wie wordt de kandidaat op plaats 2 op zijnlijst? Wil men daar invloed op? Als ook maar één partij afhaakt,dan klapt zijn plan in elkaar. En andere partijen kunnen natuurlijkbehalve deze Senaatszetel niet veel krijgen bij decoalitie-onderhandelingen in de Staten van Jan Nagel, die zelfnergens een positie heeft.

De regionale partijen kunnen samen ook de  SP of D66 aaneen extra zetel helpen. Doen ze het overigens op een knulligewijze, dan krijgt de PVV alsnog een extra restzetel. Omgekeerd kande PVV een extra restzetel krijgen als de Partij voor de Dierenhaar overschot uitleent aan de PVV (met haar animal cops).Hetzelfde kan zij doen met de SP.

De VVD kan natuurlijk ook proberen de PVV te helpen door perongeluk iemand van hun op de PVV te laten stemmen. De PvdA moethaar marginale restzetel verdedigen en misschien komt een D’66 ermet een overschot daarvoor wel weer van pas.

Ook in het Christelijke kamp is er nog een lastige vraag – ietsvoor de lezers van het Nederlands Dagblad en het ReformatorischDagblad om mee te worstelen. Wie moet die laatste restzeteltoebedeeld krijgen: de CU of de SGP? Voor beiden is iets te zeggen.Dat is politiek pikant, want de SGP stelt zich veel positiever opten opzicht van het huidige kabinet dan de CU en dat maakt eenwereld van verschil.

Ik kan nog doorschrijven met alle andere varianten. Dat doe ikhier nu maar niet, maar dat gaan we de komende weken zien gebeuren.En het is zichtbaar voor iedereen wie op wie stemt, want perprovincie wordt de uitslag openbaar. Vergissingen (de vorige keerliep GroenLinks een restzetel mis door een ongeldige stem!) kunnenook op het laatste moment zeker gewaande uitslagen doenveranderen.

Ik doe een paar voorspellingen:

• De regionale partijen zullen links en rechts een mooi aanbodkrijgen en de FNP zal in het Friese college komen. De Partij voorZeeland zal ook iets zichtbaars vragen (geen ontpoldering of eenverlaging van de tol in de Westerscheldetunnel, de enige toltunnelvan Nederland).
• Jan Nagel heeft grote moeite om zijn coalitie bij elkaar tehouden. Om dat te bereiken zal hij eigenlijk gewoon de nummer tweevan de lijst moeten veranderen. Het is zeer de vraag of hij daartoebereid is. Met een zetel houdt hij overigens een enormepositie.
• En na afloop van de verkiezingen krijgen we een evaluatie:willen we wel op deze manier de Eerste Kamer kiezen?

Partijen moeten naar mijn overtuiging hun keuzes openlijkuitleggen. Daarvoor zijn zij gekozen volksvertegenwoordigers. Ikhoop dus ook dat er gewoon stemverklaringen komen van de partijen.Wel zo eerlijk, wel zo open, wel zo transparant.

Dr. P.H. Omtzigt is lid van deTweede Kamer voor het CDA, van de Assemblee van de Raad van Europaen econometrist. In die rollen houdt hij op ScienceGuideeen column bij over zijn ervaringen in de eigenzinnigewerelden van politiek en wetenschap, hun wederzijdse beïnvloedingen hun confrontaties.