Malariamug zoekt zweetvoeten
Afrikaanse malariamuggen, Anopheles gambiae, gebruiken hunreukorganen in hun zoektocht naar menselijk bloed. Op afstanden vanenkele tientallen meters nemen zij kooldioxide (CO2) waar dat metenkele procenten deel uitmaakt van de uitgeademde lucht van mensen.Toch volgt de mug het CO2 spoor niet tot de bron, de mond en neus,maar bijt de malariamug het liefst rond de enkels en voeten. Op hetlaatste moment verandert de route van de mug dus op basis van eenandere impuls.
Van CO2 naar zweetvoetengeur
Promovendus Remco Suer van de leerstoelgroep Entomologie heeftnu een mechanisme voor dit gedrag blootgelegd. Eerder onderzoek vande Wageningen University binnen dit project dat werd gefinancierddoor de Bill and Melinda Gates Foundation, laat zien dat bacteriëndie op de huid van de voeten leven verschillende geuren producerenen hiervan zijn tien geurstoffen geïdentificeerd die samenaantrekkelijk zijn voor de malariamug.
De promovendus toont nu aan dat de reukcellen op de monddelenvan de mug negen van de tien voetengeuren herkennen. Maar meer inhet bijzonder ontdekte hij dat vijf van deze geurstoffen in staatzijn om het kooldioxidesignaal volledig te blokkeren. Daardoorblijft uitsluitend het zweetvoetensignaal over, waarop de mug zichbij het naderen van het doel vervolgens concentreert.
Uit het onderzoek van Remco Suer blijkt nu dat het mogelijk isde zoektocht van de mug naar CO2 te blokkeren met behulp van anderegeurstoffen. Van tientallen verschillende soorten reukcellen van demug is er maar één in staat om CO2 waar te nemen. Deze reukcel zitsamen met twee andere reukcellen onder haarachtige structuren op demonddelen van de malariamug.
Door de reacties van deze reukcellen te registreren kon RemcoSuer bepalen welke geurstoffen de vrouwtjesmug (alleen zij steekt)wel en welke zij niet ruikt. De combinatie van geuren afkomstig vanzweetvoeten blokkeert de CO2-reukcel waardoor de malariamug haarweg vervolgt naar de voeten.
CO2-blokkers
Gedragsexperimenten wijzen inderdaad uit dat op korte afstanddeze geuren het effect van kooldioxide teniet doen en deaantrekkelijkheid van een al aantrekkelijk synthetisch mengsel vangeuren verder verhoogt. Dit betekent ook dat dergelijke geuren nietgebruikt kunnen worden als afstotende stoffen maar dat ze eerdereen averechts effect hebben en de mug juist leiden naar dedichtstbijzijnde mens.
De geurstoffen die de kooldioxide-reukcel blokkeren maar anderecellen activeren waardoor de oriëntatie van muggen wordt verlegdnaar andere geurbronnen, kunnen echter wel gebruikt worden ingeurvalsystemen die werken met een barrière. Het plaatsen van eenbarrière van deze ‘CO2-blokkers’ biedt mogelijkheden om de mug telokken naar geurvallen met daarin een aantrekkelijk mengsel vanandere menselijke geuren.
