Kunst bewijst consistentie OCW bij kennis

Nieuws | de redactie

14 juni 2011 | Voor de kennissector is het pakket cultuurbezuiniging van Halbe Zijlstra buitengewoon leerzaam. OCW toont daarin een scherpe beleidslijn die het ook voor hoger onderwijs en onderzoek zal toepassen. Daarbij zal men zo nodig goed bedoelde adviezen in de prullenbak werpen, zoals de Raad voor Cultuur mocht meemaken.

Kerngedachte van het ‘kunstpakket’ is dat wat zich werkelijkbewijst ook aanspraak heeft op publieke bescherming van zijnbekostiging. De kaasschaaf die de Raad voor Cultuur als toch watfantasieloos alternatief hanteerde, zorgde voor zijn eigendéconfiture. Verelendung voor iedereen is geenbeleidskeuze immers, moeten de bewindslieden gedacht hebben. Datbleek al toen Van Bijsterveldt de onberaden aanslag op het MCOsterk relativeerde en Zijlstra het NHM op sterk water zette en zometeen €50 miljoen bespaarde.

Sociaal darwinistische uitdaging

Uitkomst is dat wie hoog staat in de rankings van de kunstenzich gerust gesteld weet. Nederlandse Opera, RotterdamsPhilharmonisch, Nationaal Ballet, Concertgebouw Orkest, HollandFestival en andere iconen blijven bijna ongeschoren. Meerregionale aanbieders en weggezakte ‘spelers’ in hetcultuurveld als het Residentieorkest kunnen nogwel subsidie veroveren met meer eigen profiel, toegevoegdewaarde en veel eigen middelen van hun supporters uit de nieuwe,afgeslankte fondsen. Experimentele initiatieven worden voortaan’sociaal darwinistisch’ uitgedaagd: voor nieuw talent is heteen echt Manchester-liberaal ‘do or die’.

Dit type beleidskeuzen kan niet verbazen wie Zijlstra’s eerderebeslissingen serieus wenste te nemen. Bij de langstudeerboetetrachtte hij de instellingen à €180 miljoen te korten conform hunfeitelijke prestaties bij het aantal studenten met uitvoerigestudieloopbanen. De 3TU zouden het haasje zijn geweest,bijvoorbeeld. De harde cijfers van Zijlstra’svoorgenomen kortingen terzake leest u hier.Alleen de finesse van de Raad van State kon voorkomen dat debewindsman deze beleidslijn doorzette.

Bij de wensen van de R&D-sector heeft Zijlstra een lijngevolgd die geheel consistent is met die in zijn kunstbeleid. Delijst van ‘grote infra’ investeringen voor het onderzoek van decommissie Van Velzen is exact zo behandeld als die van de cultureletopinstellingen. De negen topgebieden en topteams gaan opgelijke wijze behandeld worden als de regionalekunstinstellingen: wie bewijst aan het ELI-topteam dat men echtmeerwaarde heeft en ook echt elders geld ‘ophaalt’, die kan watextra subsidie veroveren.

Betrouwbaar en berekenbaar

Wat betekent dit voor omgang met het advies Veerman? Hier zalZijlstra opnieuw primair zijn consistentie willen bewijzen. Als hijvan Rutte en Deetman iets heeft opgepikt, is het wel dat eenbewindsman die in nare tijden betrouwbaar en berekenbaar is -metname in zijn harde keuzen- waardering en zelfs alsnel stiekeme bewondering kan oogsten. Ook zal hij Jo Ritzens recensie van de feitelijke opbrengsten sfeertekening van het beleid van diens partijgenoot RonaldPlasterk goed tot zich hebben laten doordringen. Shakespeare’sHamlet -we blijven consistent bij de kunst- zei al “There’ssystem in the madness!”

Bovendien wordt consistentie in visie juist in de Senaat en bijreformatorische partijen gewaardeerd. Daar gaat het debat immersnooit over details en amendementen, maar over de fundamentelekeuzes achter het beleid of voorstellen van het kabinet.

De eerste signalen laten die keuze voorconsistentie merken. Wat was de langstudeerboete andersdan een variant op de BTW-verhoging op podiumkunsten van6 naar 19%? OCW verhoogde met beide matregelen de eigen investeringvan wie meer en uitvoerig wil participeren in publiekbekostigde infrastructuur. Profijtbeginsel in optima forma.

Dat is toch ondoenlijk?

Bij de Veerman-doorvoering zal Zijlstra de in de rankings hoog scorende universiteiten behandelen alsOpera en Concertgebouw: zijn mogen hun selectieve kwaliteit verderaanscherpen, met behoud van financiering. De rest zal doorregionale indikking zich verder moeten aanscherpen om kwalitatiefprofiel te ontwikkelen.

In het HBO zal de differentiatie met aplomb worden aangejaagd.Zo kan het veronderstelde ‘megalomane’ karakter van groteinstellingen worden opengebroken, lijkt het idee. De rectores vanhet WO waren echter wel tamelijk geschokt, toen zijn vanambtelijk OCW de kille mededeling kregen, dat dit budgettair welgevolgen had. Bijna alle extra’s uit de Veerman-herschikkingenzullen het HBO ten goede komen.

Want als alle HO-groei en de gevarieerde talenttrajecten voorbijvoorbeeld LLL/MBO (de Ad-opleidingen) en VWO’ers (3-jarigeHBO-bachelors met meer mastersaanbod) dankzij de dynamiek van dehogescholen moeten komen, dan gaan daar de investeringen heen. HetWO wil immers krimpen, dus dan gaat OCW daar niet ook nog veelextra middelen voor vrij maken.

Vanuit WO-voorlieden die het HBO kennen en een goed harttoedragen klinken over deze consistentie van Zijlstra ontzettegeluiden. “Dat is toch ondoenlijk? Dat kunnen de hogescholenhelemaal niet aan. Ze hebben het nu al zo moeilijk met de kwaliteitvan hun instroom en docenten!” zo wordt tegen ScienceGuidegezegd uit die kring. Zelfs als dat waar is, het stond zo toch welin het rapport-Veerman. Zijlstra zal WO en HBO voorhouden: ‘Ik geefu wat u verlangde.’