Bill Gates investeert in Nederlands vernuft
Ieder jaar sterven ongeveer 750.000 Afrikaanse kinderen aanmalaria. Toch hebben niet alle kinderen dezelfde kans op dezedodelijke ziekte. Er bestaan namelijk enorme verschillen om besmette raken met malaria, ook tussen dorpen en zelfs binnen dorpen.Teun Bousema kwam op het idee om die verschillen te gebruiken ommalaria uit te roeien.
“Als sommige huishoudens vaker worden getroffen door malariazijn zij waarschijnlijk ook belangrijk bij de verdere verspreidingvan de ziekte,” zegt de Nijmeegse epidemioloog. “Mensen rakenimmers besmet door de beet van een geïnfecteerde malariamug. Daarnazijn ze zelf een besmettingsbron voor alle niet-geïnfecteerdemuggen. Zo ontstaat een hotspot, waarin menselijkesuperverspreiders veelvuldig nieuwe malariamuggen infecteren.”
Veel effectiever in lastige gebieden
Elimineer je een aantal hotspots, dan is de kans groot dat opdie manier de verspreiding van malaria in een veel groter gebiedvermindert of stopt. Zo roei je met minimale middelen malaria heelgericht uit. “Deze aanpak maakt malariabestrijding véél effectieverin gebieden waar je niet iedereen kunt bereiken metcontrolemaatregelen. Bovendien lijken in gebieden waar malariabijna is geëlimineerd juist die hardnekkige malaria hotspots dedefinitieve uitroeiing te bemoeilijken.”
Bousema zag dit idee in 2008 beloond door de Bill & MelindaGates Foundation met een Grand Challenge Exploration beurs. Met diebeurs zocht hij in vier dorpen in Tanzania en Mali naar concreetbewijs voor zijn idee. En dat bewijs vond hij.
Ongeveer 80 % van alle ziektegevallen in die dorpenmanifesteerde zich bij slechts 20% van de kinderen. Ook dehuishoudens van deze kinderen werden bovenmatig blootgesteld aanmalariamuggen. Verder deden ongeïnfecteerde muggen in diebetreffende huizen ook het vaakst hun eigen infectie op.
Hotspots en hun snelheid in kaart
Hoe geeft dit aanknopingspunten voor een gerichte aanpak van demalaria hotspots en waar bevinden die zich precies? De huizen diehet dichtst bij een broedplaats voor muggen staan, zijn namelijklang niet altijd een hotspot. “Dat probleem hebben we opgelost doorte kijken naar de immuunrespons na blootstelling aan malaria. Nablootstelling maken mensen antistoffen aan tegen onderdelen van demalariaparasiet. Mensen die vaak zijn blootgesteld aan malariamaken sneller antistoffen aan. Bovendien maken ze ook tegenmeerdere onderdelen van de parasiet antistoffen aan.”
“We konden de hotspots dan ook zeer nauwkeurig voorspellen doorde snelheid waarmee mensen een combinatie van antistoffen aanmakengeografisch in kaart te brengen. Ook in onbekende gebieden zijn opbasis van dergelijke immuunprofielen de hotspots binnen enkeleweken te vinden.”
Op basis van dit onderzoek heeft de Bill & Melinda GatesFoundation hem nu een Grand Challenge beurs toegekend. Met dit geldwordt de komende drie jaar een grootschalig onderzoek uitgevoerd inKenia en Mali, waaruit moet blijken dat het zo gericht bestrijdenvan malaria via zulke hotspots inderdaad leidt tot regionaleuitroeiing. Lukt dat, dan is er een belangrijk nieuw wapen in dewereldwijde strijd tegen malaria gevonden.
