Deeltijder in gevaar
“Er spelen veel ontwikkelingen en discussies in het Nederlandsstelsel van hoger onderwijs. Het hbo ligt onder vuur, er wordtbezuinigd op onderzoek, en universiteiten doen alle moeite om in dewereldtop te komen en te blijven. De staatssecretaris vanOnderwijs, Cultuur en Wetenschap, Halbe Zijlstra, heeft tweeweken geleden zijn Strategische Nota Hoger Onderwijs, Onderzoek enWetenschap naar de Tweede Kamer gestuurd. Daarin tal vanvoorstellen voor de verbetering van de kwaliteit van ons hogeronderwijs.
Met mijn collega-voorzitters in de VSNU hebben wij zeergenuanceerd gereageerd op alle voorstellen. Ter aanvulling daaropwil ik nog een aantal accenten aanbrengen, die voor het wezen vande zo typische Open Universiteit belangrijk zijn.
Meer uitvallers, druk op toegankelijkheid
In het wetenschappelijk onderwijs wordt volop gesproken over dewenselijkheid om beter studiesucces te realiseren onder meer dooreen strengere selectie van studenten voor en achter deuniversiteitspoort. Instrumenten als numerus fixus, selectie- enmotivatiegesprekken, zwaarder bindend studie-advies, mindermogelijkheden tot uitloop (langstudeerdersboete), een harde kniptussen bachelor en masterfase, worden in diverse combinaties nuoverwogen en met het ministerie besproken.
Het gevolg is dat meer kinderen met vwo-vooropleiding naar hethbo zullen (moeten) gaan, dat meer jongeren niet de opleiding vaneerste keuze kunnen volgen, dat er meer uitvallers in het begin vande studie zullen zijn, en dat velen de aanvang van hun masterstudiezullen uitstellen tot op latere leeftijd. Alle bovenstaandemaatregelen hebben consequenties voor de toegankelijkheid van hetwetenschappelijk onderwijs.
Uniek kenmerk
Hoe selectiever het wo wordt, des te groter is de behoefte aaneen Open Universiteit. De OU heeft als uniek wettelijk kenmerk dater vooraf niet geselecteerd mag worden. Er is sprake van volstrektopen toegang, men bewijst zijn kunnen tijdens de studie, vanaf deeerste cursus. Dat maakt de OU zeer geschikt als alternatief vooropleidingen met selectie aan de poort.
Ook mensen die, op welke leeftijd dan ook, een tweede kanskunnen gebruiken, omdat men elders is uitgevallen, vastgelopen ofdoor omstandigheden vertraging heeft opgelopen, kunnen bij de OUterecht. Mensen met een negatief bindend studie-advies kunnen opeigen kracht en voor eigen rekening de OU als vluchtheuvelgebruiken om aan hun universiteit kwaliteit en motivatie aan tetonen. Mensen met deficiënte vooropleidingen kunnen vaardigheden envakken bijspijkeren via de OU.
Elk selectief onderwijssysteem heeft een goed functionerendvangnet nodig. Niet om de spreekwoordelijke luie student eindeloosin het systeem vast te houden, maar om met gerichte steun in de rugsuccesvolle afstudeerders te krijgen. Het vangnet is dusallesbehalve een hangmat!
97% deeltijders
Een speciale groep die mij zorgen baart vormen dedeeltijdstudenten aan collega-universiteiten. Zij worden straksgeacht in hetzelfde aantal jaren af te studeren als hunvoltijdcollega’s. Bij de OU is tempo- en tijdonafhankelijkstuderen niet meer dan normaal. De combinatie werken en studeren,of zorg en studie, is op meer dan 97% van onze studenten vantoepassing. Wellicht kan een samenwerking van de andereuniversiteiten met ons soelaas bieden.
Het feit dat de systemen van de OU grote aantallen studentenaankunnen, maakt de functie van de OU in het Nederlandse hogeronderwijs voor de belastingbetaler relatief goedkoop, en debesteding van overheidsmiddelen uiterst doelmatig. Dat daarnaasthet resultaat is: meer hoger opgeleiden en hogere rendementen, ismisschien wel het belangrijkste argument om de ervaring van de OUbeter te benutten.”
