Een duivels dilemma
Op het eerste gezicht zouden Rutte en De Jager geen al te groteproblemen moeten tegenkomen. Hun regeer- en gedoogakkoord was vorignajaar ingevuld en de economische groei is – ondanks de eurocrisisen dankzij Duitsland – nog steeds meegevallen. Van zwaretegenvallers zou dus geen sprake hoeven te zijn. Zo leek het totdeze zomer nog.
Eerder werd bij de inkomsten van de overheid gerekend metmeevallers, zodat het tekort veel minder zou zijn dan voorzien.Maar ScienceGuide verneemt, dat het beeld veel somberder is dan ookde bewindslieden zelf hadden gedacht. En dat niet alleen omdat degroei vorig kwartaal zo fors tegenviel in zowel Duitsland als onsland.
Ongewenste kamelenneuzen
De ingrepen in het regeerakkoord zijn namelijk langzamerhand aanhet doorwerken en dat heeft allerlei, vaak onvoldoende vooruitberekende effecten. Hoe voorkomt een kabinet dan, dat verschillendegroepen in de samenleving of instituties onevenredig hard geraaktworden? Bovendien moet men bij zulke bijstellingen en’compensaties’ scherp in de gaten houden dat deze zelf weer nietallerlei ongewenste neveneffecten gaan vertonen, de zogeheten’kamelenneuzen-effecten’ van maatregelen.
Dat kon men zien bij de worstelingen van Halbe Zijlstra bij delangstudeerboete. Die leek eerst vooral ook een boete voor deHO-instellingen en vooral de 3 TU’s zouden daar zwaar onder hebbenmoeten lijden. Toen deze impact weggecompenseerd werd, ontstondzo’n neveneffect: instellingen die erg hun best hadden gedaan metstudiesuccesbeleid werden nu ineens ‘gestraft’ door de algemenekorting op allen. Wie weinig langstudeerders kende, moest ineenstoch miljoenen ophoesten.
In de actuele discussie gaat het vooral om de impact diekabinetsingrepen en het regeerakkoord blijken te hebben op deinkomens van verschillende groepen. Zij leiden vaak tot gunstigegevolgen voor werkenden in de private sector ten koste van mensenmet inkomens in collectieve branches en de sociale zekerheid. Datheeft onverwacht veel effecten in verschillendebegrotingen, want die inkomens worden vooral van daaruit betaald,bijvoorbeeld vanuit de OCW-begroting. Het inkomensbeeld voor demensen ‘binnen’ die begrotingen – zoals docenten, onderzoekers enstudenten – zou dan onverwacht veel negatiever zijn, dan nog in hetvoorjaar verwacht mocht worden.
Wie gaan er bloeden en waarom?
Dat levert een duivels dilemma op voor de bewindslieden. Zou menallerlei compensatiemaatregelen gaan nemen, dan gaan de uitgaven alsnel fors omhoog en haalt het kabinet de vereiste 18 miljardbezuinigingen niet. Bovendien willen sommigen in de coalitie juistbewust het verschil tussen ‘hard werkende Nederlanders’ en decollectieve inkomensontvangers vergroten. Zou men daarom dedenkbare compensaties voor de inkomensklappen achterwege laten, dangaan allerlei (semi)publieke inkomensgroepen bloeden, terwijlde begroting op verschillende punten tegelijk wel meevallers zoulaten zien.
Het effect daarvan is bij een meevallend tekort duidelijk.Breed zal in media en samenleving schande gesproken worden van debewuste, ongelijke behandeling en de noodzaak 18 miljard tebezuinigen gaat weer ter discussie staan. Al helemaal als deindruk zou bestaan dat Rutte en De Jager wel de beurs bereid zijnte trekken voor Europese noodfondsen en ander ongemak elders.Mensen die een inkomen ontvangen vanuit bijvoorbeeld OCW zullenzich onevenredig ‘gepakt’ voelen en ook Henk en Ingrid zullen zoecht niet willen ‘inleveren’. En daarmee staan de bewindslieden ende fracties die hen steunen of gedogen voor een onverwachte, zeerlastige zoektocht.
