Grote zorgen over nieuw HBO-boegbeeld

Nieuws | de redactie

17 augustus 2011 | Het HBO dreigt uiteen te vallen, erkent de HBO-raad. “Het zelfkritisch vermogen van de HBO-raad [behoeft] versterking.” Een nieuwe voorzitter van de HBO-raad moet deze confrontatie aangaan. Wie wordt dat nieuwe boegbeeld?

De profielschets en “kernopdrachten” die hetexecutive search bedrijf Van der Kruijs hanteert bij het zoekennaar een opvolger van Guusje ter Horst als voorzitter voor dehogescholenkoepel, zijn bijzondere lectuur voor de fijnproevers vanhoger onderwijsbestuur en -beleid, HBO-ontwikkelingen en demachtsverhoudingen in politiek en ambtelijk Den Haag.

SWOT

De beschrijving van de vacature van de opvolger van Guusje terHorst – en eigenlijk vooral van Doekle Terpstra – leest als eenSWOT-analyse met de nadruk op de W en T. Ze schetst een context vangrote zorg, verdeeldheid en bijna paniek. Het HBO en zijn koepelpresenteren zich als een sector die de greep kwijt lijkt op zijnmeest relevante omgeving en relaties.

Tussen de hogescholen zijn de verschillen en belangenconflictensterk toegenomen. Verschillende van hen, en ook allerleideelgroepen van hogescholen, zijn zich gaan verenigen in aparteoverleggen en clubs, op afstand en zelfs los van de HBO-raad. “Dekunstenopleidingen overleggen separaat met het ministerie, dehogescholen in de grote steden hebben te maken met specifiekrandstedelijke problematiek en de monosectorale Pabo’s staan alssector voor andere uitdagingen,” aldus de profielschets over deontwikkelingen in de sector.

Het wordt zo steeds moeilijker de voorheen krachtigegezamenlijkheid van het HBO vitaal te houden en de koepel effectiefnamens het collectief van de hogescholen te laten optreden. Dit zal”de komende tijd alleen maar versterkt en verder zichtbaar worden,”erkent men. En dat moet onvermijdelijk “leiden tot een oriëntatieop een nieuwe, gemeenschappelijk gedeelde basis” en de vraag naarwat “de collectieve belangen van en meerwaarde voor de leden van deHBO-raad” eigenlijk nog inhouden.

‘Schaduwregelgever’

Daarbij heeft men moeten constateren dat de HBO-raad geen grootvermogen tot zelfkritische vernieuwing kent. Dit wordt verfijndgeformuleerd als het besef dat “het zelfkritisch vermogen van deHBO-raad als vereniging versterking behoeft.” De afstand tot wat erspeelt in en rond de hogescholen is in dat verband te grootgeworden. “De HBO-raad heeft zich in de afgelopen jaren wellicht teveel ontwikkeld tot een soort ‘schaduwregelgever’, als verlengstukvan het ministerie.”

Een dergelijke fundamentele kritiek op de ontwikkeling van deeigen koepel en sector wordt nog zorgelijker, omdat de actuelesituatie en maatschappelijke context van het HBO bepaald negatiefis. “Iedereen in de sector” moet namelijk “op korte termijn werkenaan herstel van vertrouwen in de kwaliteit van het HBO”, zondertegelijk “het langere termijn perspectief” uit het oog teverliezen.

Herstel van vertrouwen

De profielschets laat zien dat de nood zeer hoog is in ditverband. De nieuwe voorzitter wordt ingeprent dat deze”kernopdrachten […] op korte termijn het werken aan het herstel vanvertrouwen in de sector [vergen] bij stakeholders in het algemeenen de politiek in het bijzonder.”

Anders gezegd: in den brede is bij de stakeholders van het HBO -zoals de beroepspraktijk, de studenten, docenten enmaatschappelijke partners – het vertrouwen zwaar beschadigd en moetmet spoed tot een herstel daarvan worden gekomen. En dat geldt afortiori voor de stakeholders in ‘de politiek’ als het ministerievan OCW, bewindslieden, de Kamer en dergelijke.

Het kan niet verbazen dat voor de opvolging van Guusje ter Horstgezocht wordt naar  een “vertrouwenwekkende persoonlijkheid,in bezit van de gunfactor en handelend op basis van kennis engezag.” Pikant is ook dat expliciet wordt aangegeven dat men iemandzoekt die “gezagsvol opereert naar de wereld van de universiteitenen kennisorganisaties.” Dat werd de voorbije jaren dus duidelijkgemist.

De poppetjes

Zoals gebruikelijk in het Haagse gaat de mallemolen van namen engeruchten al flink rond. Wat voor preses wil het HBO: een internegezagsfiguur of een externe aanjager? Zou men vooral in eigen kringorde op zaken willen stellen, dan valt de naam van HAN-voorzitterRon Bormans, voormalig lid van de commissieVeerman.

Bij een externe ‘opschudder’ van organisatie en sector werdScienceGuide gewezen op het feit dat AWT-voorzitter Joop Sistermansbinnenkort vertrekt bij deze adviesraad. Als lid van ‘de 3’kennistoppers die Halbe Zijlstra van advies voorzagen over deinvoering van Veerman zit hij volledig in de materie waar juist het HBO nu zo mee worstelt.Als voorzitter van de RAAK-beoordelingscommissie is hij bovendiengoed geïnformeerd over de valorisatierollen van de hogeschlen enhun beleid. Als voormalige topper uit het bedrijfsleven heefthij bij die relevante stakeholders eveneens toegang en gezag.