Kunst onthult verscheurd HBO

Nieuws | de redactie

16 augustus 2011 | Het sectorplan voor de kunstopleidingen ontploft de HBO-raad in zijn gezicht. Wat bedoeld was om profilering waar te maken op basis van ‘Dijkgraaf’ en ‘Veerman’, leidt tot groot gedoe. Halbe Zijlstra mag nu de rondvliegende scherven zien te ontwijken en op te ruimen.

Het rapport-Dijkgraaf wees de weg: scherpeprofilering op hoge kwaliteit, meer interactie en coproductie metde beroepspraktijk en inzetten op veel meer aandacht voorcultuureducatie  en creatieve industrie als nieuwe markten enkansen. Duizend podia in plaats van één ambacht is de trend in dekunsten immers wereldwijd. De HBO-raad liet een regieorgaan onderleiding van Elco Brinkman dit concreet uitwerken, daarmee de’springplank’ rol van het Dijkgraaf-advies onderstrepend voor deverdere uitvoering van ‘Veerman’.

Aanval op de regio

Dit liep al snel mis. Binnen de HBO-raad vond men Brinkmansaanpak te stevig, hij nam Dijkgraaf blijkbaar te serieus. Dus gingmen een eigen sectorplan opstellen waar Brinkman zich aan moestconformeren. Dit plan blijkt nu volstrekt niet gedragen te wordendoor de toonaangevende leden van de HBO-raad in de kunstsector, metname niet in de muzieksector. Deze willen nu openlijk een vergaandeherschikking, waarbij conservatoria in de regio het loodje zoudenmoeten leggen.

Voor de internationaal georiënteerde conservatoria is het pakketvan de HBO-raad te vaag en te regionalistisch. Zo lijkt het.Scherpe keuzes zijn opnieuw, of nog steeds, vermeden en daarwaarschuwde Dijkgraaf al indringend voor: “Als iedereen pretendeertalles te kunnen, zal niemand ooit iets echt realiseren.”

Conform de vaak sociaal-darwinistische geest die in dekunstwereld heerst, bepleiten deze conservatoria een soortscheiding der geesten tussen de opleidingen. Dat is in feite eenoorlogsverklaring. Zelf weten zij immers best, dat de meerregionale, minder gerenommeerde muziekopleidingen vooral bij diebrede hogescholen zitten waaruit de HBO-raad veelal zijn bestuurrekruteert: Fontys, Hanze, Inholland, Zuyd en dergelijke. Hun eistot schrapping van zulke opleidingen als erkende conservatoria isdan ook meer dreigement tot afscheiding dan serieuze inhoudelijkeanalyse.

Dreigende afschuif van bezuiniging

Met enige feitelijke distantie bezien is de nadruk van dezeconservatoria op een aanzienlijk scherpere differentiatie in deonderlinge profilering geheel conform ‘Dijkgraaf’.  Zij willenblijkbaar gewoon terug naar de kern van dat rapport en daar echtconclusies aan verbinden. Vanwege de cultuurbezuinigingen zit erechter een financieel addertje onder het kunstgras. Belangenclubsin die hoek zien nu hun kans schoon: zij vallen de kritischeconservatoria schielijk bij en pleiten voor ‘minder kunstenaars inopleiding’. Zo kunnen zij hun dreigende financiële aanslagenmooi deels afschuiven op de regionale kunstopleidingen.

Die truc is niet nieuw. OCW poogde deze al tijdens Paars-I onderstaatssecretaris Nuis. Een eensgezinde regie bij de HBO-raadblokkeerde dit tijdens Paars-II uiteindelijk via brede steun in deKamer. Een reeks succesvolle fusies als die bij ArtEZ en de HKUzorgde bovendien voor een zinvolle herschikking en versterking vankwaliteit.

Risico voor Zijlstra

Zo’n eensgezinde strategie lijkt momenteel -na de déconfituremet het werk van Brinkman- verder weg dan ooit. Intern is deHBO-raad verscheurd over een reeks van toekomstdossiers,nog los van de kunstsector. De zoektocht naar de opvolger vaninterimvoorzitter Guusje ter Horst is inmiddels publiek in ganggezet en Den Haag gonst van de namen, zodat de koepel geruime tijdnog lame duck blijft.

Halbe Zijlstra zal zijn regie bij de doorvoering van ‘Veerman’en de strategische agenda HO nu nog wel eens zelfkritisch bezien.Want gelet op de mislukte kunstaanpak en de diepe verdeeldheiddaarover binnen de HBO-raad zal de staatssecretaris zijn’reviewcommissie’ voor die implementatie sneller en met meer krachten expertise dan voorheen was gedacht wellicht moeten realiseren.Een jaar wachten op wat de koepels opbrengen lijkt immers riskantergeworden dan dit al was. Noemde de bewindsman niet een citaat uit ‘Dijkgraaf’ zelf al “dekwintessens” van zijn beleid? “Als iedereen pretendeert alles tekunnen, zal niemand ooit iets echt realiseren.”