ELI richt zich met nadruk op HO
De secretaris-generaal van EL&I onderstreepte alssignaal hiervan een recent voorbeeld: “Het Topteam HightechSystemen en Materialen trekt aan de noodbel. Tot 2014 verwacht desector een tekort aan 40.000 bètatechnici op WO-, HBO- enMBO-niveau. En dat schrikbarende getal geldt dus alleen nog voor dehigh tech sector….”
Daarmee geeft Buijink meteen aan, dat minister Verhagen en zijnnieuwe EL&I-departement nadrukkelijk zich willen ‘bemoeien’ metde ontwikkeling van het hoger onderwijs. Met name de langeretermijn doelen van het tosectoren beleid, de daarop af te stemmenprofilering van HBO en WO en de tekorten aan bèta’s op alleniveau’s en van vele (nieuwe) richtingen krijgen hierin een zwaaraccent.
Razend snel
Buijink zette het hoger onderwijs beleid in een context van debrede sociaal-economische ontwikkelingen, de innovatie-aanpak viade topsectoren en de wereldwijde uitdagingen voor ons land en zijneconomie. “De concurrentieverhoudingen verscherpen: de opkomendeeconomieën ontwikkelen zich razend snel, ze opereren steedsinternationaler en hun producten en diensten worden steedshoogwaardiger. Tegelijkertijd hebben we te maken met grotemaatschappelijke vraagstukken: de toegang tot voldoende energie,voedsel en grondstoffen. De stijgende CO2-uitstoot, de zorg voorhet behoud van natuur en biodiversiteit. De vergrijzing.
Er liggen voor Nederland enorme kansen in die nieuwesnelgroeiende economieën. Daarnaast is er een enorme vraag naaroplossingen voor de maatschappelijke vraagstukken die ik netnoemde. Dít zijn de groeimarkten van morgen. Die kansen moeten wepakken.”
Kies focus, nóg beter
Bij de profileringskeuzen van de hogescholen en universiteitenzullen zij scherp en doordacht moeten opereren, “want zoals definanciële bijsluiter zegt: ‘successen uit het verleden bieden geengarantie voor de toekomst’. Zo’n doel voor Saxion en Twente zou watmij betreft groei en impact zijn.
Er zijn hier veel startende ondernemers die kleine bedrijfjesopzetten. Maar nog te veel van deze ondernemingen komen na hunstart niet verder. En dat is jammer, want juist groeiende bedrijvenleveren een belangrijke bijdrage aan innovatie enproductiviteitsgroei. Daar ligt een kans voor Kennispark Twente,waar 330 bedrijven zijn verzameld en bijna 6000 mensen werken.Ondernemers hebben er toegang tot talent en expertise, baanbrekendonderzoek en diverse vormen van financiering en coaching.”
Buijinks dringende raad is daarom: “Kies als hogeschool voorfocus. Door te doen waar je goed in bent, en dan nóg beter. Datdoen jullie [bij Saxion] door te kiezen voor nanotechnologie,mechatronica en smart materials. Een terechte keuze, want de wereldschreeuwt om duurzame technologieën in producten en diensten. In dezorg, veiligheid, bouw, energie.”
U leest de volledige rede van de SG van EL&Ihier.
‘Een nieuw hogeschooljaar, een nieuw geluid. Het klinkt als hetgedicht van Herman Gorter over de lente, en laten we eerlijk zijn:daar lijkt het ook wel een beetje op.
Want we vieren vandaag de start van een ontluikend, frishogeschooljaar. Het voelt als een nieuw begin. Dat weet ik nog vanvroeger. De opwinding om aan het eind van je vakantie deschoolboeken voor het eerst door te bladeren. Al die nieuwe kennis,al die geheimen en avonturen. Alles wat nog ontdekt kan worden. Datgevoel heb ik nog steeds aan het eind van de zomer, maar nu vanwegePrinsjesdag. September is en blijft voor mij wat januari is vooranderen. Een nieuw jaar.
Het doet me veel plezier om vandaag het hogeschooljaar te mogenopenen. Het hogeschooljaar van Saxion.
De Amerikaanse filosoof Ralph Waldo Emerson zei ooit: ‘De wereldis vol met poorten. Vol met kansen. Vol met aaneenschakelingen vanspanning die erop wachten benut te worden’. Die poorten en kansenzie ik ook, als secretaris-generaal van het ministerie vanEconomische Zaken, Landbouw en Innovatie. Ik zie kansen voor deNederlandse economie. Ik zie kansen voor ondernemers, voorkennisinstellingen en voor onderzoekers. Ik zie kansen voorstudenten.
Maar, om even in voetbaltermen te spreken: het zijn geen schotenvoor open doel. Geen inkoppertjes. Het speelveld verandert. Wekrijgen te maken met nieuwe, steeds sterkere tegenstanders. En datvereist schaven aan onze techniek, tactiek en teamwork. Voor dieuitdaging kunnen we niet weglopen. Want Nederland staat voor groteopgaven. Nu en in de toekomst. We opereren in een internationaalkrachtenveld dat snel verandert. Met opkomende economieën zoalsChina, India, Turkije en Brazilië.
De concurrentieverhoudingen verscherpen: de opkomende economieënontwikkelen zich razend snel, ze opereren steeds internationaler enhun producten en diensten worden steeds hoogwaardiger.Tegelijkertijd hebben we te maken met grote maatschappelijkevraagstukken: de toegang tot voldoende energie, voedsel engrondstoffen. De stijgende CO2-uitstoot, de zorg voor het behoudvan natuur en biodiversiteit. De vergrijzing.
Er liggen voor Nederland enorme kansen in die nieuwesnelgroeiende economieën. Daarnaast is er een enorme vraag naaroplossingen voor de maatschappelijke vraagstukken die ik netnoemde. Dít zijn de groeimarkten van morgen. Die kansen moeten wepakken. En het mooie is: ondernemende Nederlanders zijn door deeeuwen heen altijd geweldig geweest in het grijpen van kansen.Juist in tijden van verandering. We zijn een pionierend volk, endat zie je terug in de cijfers. We zijn 5e exporteur van de wereld,5e investeerder in het buitenland, 8e ontvanger van buitenlandsedirecte investeringen.
In 2009 was Nederland de 3e investeerder in de VS, na Canada enJapan. We staan in de top-3 van agrarische exporteurs en op de 6eplek van meest welvarende landen ter wereld. En dan te bedenken datons land qua grootte op de 134e plek staat. Hoe een klein landgroot kan zijn!
Volgens diverse internationale instituten zoals de EconomistIntelligence Unit, het World Economic Forum en de World TradeOrganization is ons zakelijk klimaat ‘top of the bill’. Door onzeopen economie, onze internationale oriëntatie, onze strategischeligging, onze goede infrastructuur, onze hoogopgeleide meertaligebevolking en onze hoge productiviteit. Het zijn allemaalingrediënten voor succes.
Maar de belángrijkste bijdrage aan dat succes wordt geleverddoor ál die mensen die durven te pionieren, onderzoeken envernieuwen. Ongeacht de plek waar ze werken. Of het nu gaat om hetMKB, het grootbedrijf, een hogeschool of een ziekenhuis.
In deze tijd gaat het meer dan ooit om het vermogen met deomgeving mee te veranderen, ideeën te ontwikkelen en risico’s tenemen. Ondernemerschap, lef en doorzettingsvermogen. De wil om teslagen. Dát is de basis van onze sterke positionering! Om diepositie in de wereld vast te houden moet Nederland alle kennis enkunde optimaal ontwikkelen én benutten.
In het bedrijfsleven, bij kennisinstellingen en bij overheden.Als we dat slim en innovatief weten te doen kunnen we zowelmaatschappelijke problemen oplossen als duurzame economische groeibevorderen.
Het kabinet, het bedrijfsleven en kennisinstellingen hebbendaarom samen ambitieuze plannen voor negen topsectoren ontwikkeld.Voor energie, water, high tech, logistiek, creatieve industrie,life sciences, chemie, agro-food en tuinbouw. We staan aan devooravond van de uitvoering van die plannen: de start van eenontluikend, fris begin.
Dames en heren,
Het hoger onderwijs is in vele opzichten de brandstof van dekenniseconomie: er worden hoogwaardige nieuwe technologieënontwikkeld én er worden excellente kenniswerkers opgeleid. Zozetten hogescholen zich in voor het leveren van voldoende,kwalitatief hoogstaand personeel. Voor de arbeidsmarkt in hetalgemeen en de topsectoren in het bijzonder. En dat is hard nodig,vanwege het verwachte tekort aan arbeidskrachten.
Dat is één van de grootste uitdagingen de komende jaren. Dathoor ik dagelijks in het land, bij bedrijven van groot tot klein.Het komt ook terug in een onderzoek van Price Waterhouse Coopers,waarin bestuursvoorzitters werd gevraagd wat ze als grootstebedreiging zien voor economische groei.
Hun antwoord? Gebrek aan kennis en kunde.
Een voorbeeld: Topteam Hightech Systemen en Materialen trekt aande noodbel. Tot 2014 verwacht de sector een tekort aan 40.000bètatechnici op WO-, HBO- en MBO-niveau. En dat schrikbarende getalgeldt dus alleen nog voor de high tech sector… Ik zal straks ingaanop de specifieke situatie in Twente.
Een andere uitdaging voor hogescholen is het kiezen van eenduidelijker profiel. Dat betekent doen waar je goed in bent, enniet doen wat anderen beter doen. Het is ook daarom dat in deStrategische Agenda Hoger Onderwijs van staatssecretaris Zijlstraen minister Verhagen de focus wordt gelegd op kwaliteit,profilering en specialisatie van kennisinstellingen, en op dedaarvoor zo noodzakelijke samenwerking in de driehoek onderwijs,onderzoek en ondernemerschap. Daarbij moet de vraag uit dearbeidsmarkt centraal staan.
Daarvoor is het nodig dat onderwijs en bedrijfsleven afsprakenmaken over de manier waarop ze duurzame partners kunnen worden.Partners die ieder vanuit de eigen expertise en faciliteiten eenbijdrage leveren aan het onderwijs. De betrokkenheid van hetbedrijfsleven moet verder gaan dan het aanbieden van stageplaatsen:bedrijven moeten heel duidelijk maken waar ze behoefte aan hebben.Dán kun je pas samen met onderwijsinstellingen kijken hoe je zorgtvoor een onderwijsprogramma dat daarbij aansluit.
Dat kan leiden tot afspraken over de aanpassing van curricula ofzelfs de start van nieuwe opleidingen. Maar ook tot uitwisselingvan personeel, stages en praktijkopdrachten, en het gebruikmakenvan elkaars faciliteiten. Mooi voorbeeld is het project Innolerenvan Saxion en Bronkhorst High Tech; innoveren en leren tegelijk.Studenten zetten onder begeleiding een eigen bedrijf op, waarbij zevervolgens alle fasen van productontwikkeling doorlopen. Van ideetot productspecificatie, van marketing tot ontwerp.Inspirerend!
Een ander mooi initiatief vind ik de Centers of Expertise. Dezecentra vormen netwerken van ondernemers, wetenschappers, docentenen studenten. Er wordt door hen samen naar oplossingen voorinnovatievraagstukken gezocht. Zo verbindt je hogerberoepsonderwijs, wetenschap en bedrijfsleven op een concretemanier. Je werkt immers aan iets waar vraag naar is en wat gebruiktgaat worden.
In de sectoren Water, Chemie en High Tech zijn al 3 Centers ofExpertise gestart, en de voorlopige geluiden zijn heel positief.Daarom maakt het kabinet het mogelijk dat ook in de anderetopsectoren een Center of Expertise wordt gevormd. Iedereen weetelkaar zo beter te vinden, en die kruisbestuiving leidt tot nieuweinspiratie, ideeën en kennis!
Wat we nodig hebben is een studiecultuur die draait omuitdaging; het maximale uit je studie en je eigen vermogens halen.De lat mag hoog liggen, en de student die daar niet overheen kanspringen zal zijn ambities moeten bijstellen. Niet iedereen kan hetniveau van het hoger onderwijs aan.
Afstuderen binnen de daarvoor gestelde norm moet de normaalstezaak van de wereld worden. En het is in het belang van de studentenén de maatschappij dat we afscheid nemen van de 6’jes cultuur. Wehebben ambitieuze afgestudeerden nodig die maatschappelijkevraagstukken kunnen oplossen.
En dat is nodig, juist hier.
In Twente groeit de arbeidsproductiviteit minder hard dan in derest van Nederland, en is het Bruto Regionaal Product lager dangemiddeld. Het opleidingsniveau is relatief laag. Tegelijkertijdzorgt de groei van de wereldhandel ook hier voor groei inarbeidsplaatsen. Functies waarvoor minimaal MBO, maar vaak nog eenhogere opleiding nodig is. De groeiende vraag wordt nog vergrootdoordat steeds meer mensen met pensioen gaan.
De grotere bedrijven in Twente hebben aangegeven tot 2020 temaken te krijgen met 30% uitstroom van werknemers door devergrijzing. En de jonge innovatieve bedrijven zullen in diezelfdeperiode een verwachte groei van 100% doormaken! Beiden krijgen duseen groot probleem om de vacatures te vullen. In heel Twente wordende komende jaren 30.000 vacatures verwacht. En zoals iemand zei:’die kunnen niet worden gevuld met mensen uit de kaartenbakken vanhet UWV!’.
De grootste sociaaleconomische uitdaging voor Twente wordt dusde match van vraag- en aanbod op de arbeidsmarkt.
Dames en heren,
Er is ook genoeg goed nieuws.
Twente is een innovatieve regio, heel belangrijk voor deNederlandse kenniseconomie. Mondiale spelers zoals Grolsch, Norit,TenCate, Stork Fokker en Boeing hebben hier hun basis, of betrekkenhun kennis en producten uit Twente. Er zijn hier zo’n 750 hightech- en kennisintensieve bedrijven, waar ruim 26000 mensenwerken.
En omdat je hier in Twente nu eenmaal met één been in Duitslandstaat, wordt veel samengewerkt met de oosterburen. Het is niet voorniets dat het begrip Euregio hier is uitgevonden! Er wordt over degrenzen gekeken, en er wordt volop geïnnoveerd.
De R&D loonkosten per werknemer liggen in Twente ver bovenhet landelijk gemiddelde. Het aantal aanvragen voor de WBSO is deafgelopen jaren met ruim 80% toegenomen. In 2009 is er in het kadervan de WBSO 167 miljoen euro aan loonkosten voor R&D toegekend.Innovatie is hier hot!
En wat zo mooi is: veel van de nieuwe generatie ondernemers uitTwente behoren tot de snelst groeiende bedrijven in Nederland. Datzie je bijvoorbeeld aan de Deloitte Technology Fast 50, eenjaarlijks terugkerende verkiezing van de 50 snelst groeiendetechnologiebedrijven in Nederland. Dik 10% komt uit Twente.
Er gaat al veel goed. In Twente én bij Saxion.
Saxion werkt nauw samen met het bedrijfsleven, en vice versa.Bedrijven komen met gastdocenten in de school. Een vierjarigeopleiding bestaat voor 8 tot 10 maanden uit stages. Studentenwerken aan concrete opdrachten in bedrijven, zodat de praktijk echtgaat leven. En dat wérkt.
Neem nou Enerdeco, één van de ‘helden’ van Saxion. Twee jongensdie hier werktuigbouwkunde studeerden zijn in ’99 een eigenbedrijfje begonnen. Ze gaven energieadvies vanuit een kantoortje inSaxion. Inmiddels werken ze met 20 medewerkers aan energiebesparingvan gebouwen. Een mooie spin-off van Saxion, en zo zijn er meervoorbeelden.
Wat hier gebeurt op het gebied van samenwerkingonderwijs-arbeidsmarkt verdient een pluim. Het is een voorbeeld vanhoe het moet. Een compliment dus voor Saxion, het bedrijfsleven, deregionale overheid, de Kamers van Koophandel en alle betrokkenstudenten, docenten, lectoren en ondernemers. Het swingt hier! Datis ook terug te zien in Saxions’ resultaten uit 2010.
Een bovengemiddelde studenttevredenheid, de uitverkiezing alsbeste hogeschool voor deeltijdonderwijs en de beste werkgever inhet onderwijs. Toch draait het nu, aan het begin van een nieuwhogeschooljaar niet alleen om het vieren van behaalde successen.Het gaat juist ook om heldere doelen voor de toekomst. Want zoalsde financiële bijsluiter zegt: ‘successen uit het verleden biedengeen garantie voor de toekomst’. Zo’n doel voor Saxion en Twentezou wat mij betreft groei en impact zijn. Ik zal dat uitleggen.
Er zijn hier veel startende ondernemers die kleine bedrijfjesopzetten. Maar nog te veel van deze ondernemingen komen na hunstart niet verder. En dat is jammer, want juist groeiende bedrijvenleveren een belangrijke bijdrage aan innovatie enproductiviteitsgroei. Daar ligt een kans voor Kennispark Twente,waar 330 bedrijven zijn verzameld en bijna 6000 mensen werken.Ondernemers hebben er toegang tot talent en expertise, baanbrekendonderzoek en diverse vormen van financiering en coaching.
Een unieke samenwerking tussen bedrijfsleven, onderwijs-Saxion!- en onderzoek. Het is een mooie uitdaging voor de partnersvan het Kennispark er voor te zorgen dat deze bedrijven de komendejaren flink gaan groeien. En daar komt Saxion weer in beeld. Wantwaar halen de bedrijven in en buiten het Kennispark hun ambitieuzewerknemers vandaan?
Hoe zorgt Twente voor genoeg ‘gouden handjes en hoofdjes’ diedie groei mogelijk gaan maken? Juist. Al die afgestudeerde toppersvan Saxion, maar ook van de Universiteit Twente, van vmbo’s enmbo’s, zijn straks hard nodig. Ook daarom moet de samenwerkingtussen bedrijven en kennisinstellingen zo hecht mogelijk zijn.
Laat zien wat je nodig hebt als bedrijf, laat zien wat je kanals student en beginnend ondernemer. Kies als hogeschool voorfocus. Door te doen waar je goed in bent, en dan nóg beter.
Dat doen jullie door te kiezen voor nanotechnologie,mechatronica en smart materials. Een terechte keuze, want de wereldschreeuwt om duurzame technologieën in producten en diensten. In dezorg, veiligheid, bouw, energie. Daar kan Saxion voor gaan zorgen,samen met het bedrijfsleven, andere kennisinstellingen en partnersuit de regio. Zodat de maatschappelijke vraagstukken van vandaag,de kansen van morgen worden. Op weg naar een uitstekende bredekennisinstelling die een profiel kiest, excellentie stimuleert entoekomstbestendig is.
Voor een economisch toonaangevend Nederland, waar welvaart enwelzijn hand in hand gaan. Ik denk, nee: ik wéét, dat Saxion daareen belangrijke bijdrage aan kan leveren. Laten we met elkaarzorgen voor een nieuw hogeschooljaar, een nieuw geluid! VoorSaxion, voor Twente, voor Nederland.’
