It’s the people, stupid!
Nauta – lector aan de HAN en columnist van ScienceGuide– betoogt dat de topsectoren een echte kans hebben te slagen en bijte dragen aan een slimmer en innovatiever Nederland. Hoe? En wiemoet dan wat doen? Lees hier zijn bijdrage.
It’s the people, stupid!
Het is alweer acht maanden geleden dat minister Verhagen hetgrote innovatieproject van dit kabinet aankondigde: de topsectoren.In tien teams is er in vier maanden tijd een nieuweinnovatie-agenda opgesteld. Er is van alles op aan te merken,maar de basisgedachte verdient wat mij betreft steun. Die gedachteis dat het beleid voor economie en onderwijs kan helpen ominnovatieve clusters te bouwen. Clusters in de klassieke,Porteriaanse zin: voldoende hulpbronnen en vaardigheden voorkritische massa die het mogelijk maakt om een economischetoppositie te bereiken in bepaalde branche. En dat met duurzaamconcurrentievoordeel ten opzichte van andere locaties.
In die klassieke definitie heeft Nederland op dit moment maartwee clusters: tuinbouw en Eindhoven. We zijn het er allemaal overeens dat er meer in moet zitten. En de winst van de topsectoren isdat er een oud-Hollandsch taboe wordt doorbroken.
Dat is het taboe van dat wij hebben rond wetenschappelijkeonderzoek. Als je diep in de harten kijkt van de universitairecommunity in Nederland dan wil die iets heel simpels: veel geld,totale autonomie en een schijncriterium om te bepalen of we er alssamenleving iets aan hebben. Dat schijncriterium is’publicaties’.
Met de komst van het topsectorenbeleid veranderen er tweedingen. De universiteiten krijgen nog steeds veel geld, maar deautonomie wordt iets minder en de maatschappelijke waarde wordtgemeten in innovatie. Althans, dat is het idee. En dat idee steunik van harte. Maar nu de uitwerking. Daar hapert het.
Oplossingen op papier
De voorzitters van de topteams doen in hun gezamenlijke briefdrie scherpe waarnemingen. Zoals daar zijn: In het onderzoek gaatiedereen vrolijk zijn gang. Gebrekkige regie, wordt dateufemistisch genoemd. Er is een wildgroei van vele instituten ensubsidieloketten. Er zijn allerlei goed bedoelde hulpconstructies.Die zijn nodig omdat er onvoldoende beloning is om echt samen tewerken en topkwaliteit te leveren.
De tragiek is dat dit zijn geen nieuwe problemen zijn. Dezeproblemen bestaan al minstens dertig jaar. Op papier zijn ze alminstens vijf keer opgelost. Toen ik een jaar of zeven geledensecretaris van het Innovatieplatform was hadden we ze ook primaopgelost. Op papier.
Door het topsectorenbeleid te initiëren heeft dit kabinet eenuitgelezen kans om het deze keer ook in de praktijk goed teregelen. En daarvoor is een vorm van governance (institutioneelarrangement + geldstromen + mensen) nodig die drie dingen tegelijkrealiseert:
1. Beloning voor onderzoekers die ondernemen met hunkennis
2. Concentratie van onderzoeksinspanningen op economischesterktes
3. Hightech starters en snel groeiende MKBers minstens zoveeltoegang tot kennis en budget als grote bedrijven
Ik denk dat kabinet en Kamer het met deze drieslag onmiddellijkeens zijn. Deze drie elementen vormen met elkaar de Innovatie Motorwaar we al dertig jaar over praten.
Benzinemotor voor diesel
Maar nu het probleem en de aanleiding voor dit artikel: hoeorganiseer je dat? Hoe moet die Innovatie Motor er uitzien? Waarkomt hij te staan? Wie is er de baas van? Wie doet het onderhoud?Welke brandstof? Dat doet er allemaal vreselijk toe. Mijn probleemmet de oplossing die ik tot nu toe bespeur in de stukken is dat hetgros van het werk richting NWO lijkt te gaan. En dat is een grotedenkfout.
NWO doet goed werk, en NWO werkt goed waar het voor isopgericht. Alles binnen NWO is zo ingericht dat het kan doen wathet moet doen; zorgen dat het niveau van het Nederlandse onderzoeknóg beter wordt.
Daarom zijn er peer review commissies en inhoudelijke teams eneen staf die de taal van wetenschappers spreekt en die processenvan peer review efficiënt en zakelijk begeleid. Er is advies overadministratie en verantwoording, voor al die hele specifieke vragendie spelen rond onderzoek. En waarom het allemaal lekker werkt: demensen die bij NWO werken snappen hoe universiteiten werken en hoeonderzoekers denken. Ze hebben aan twee woorden genoeg. Daarom isNWO een gestroomlijnde Excellente Wetenschap Motor die goed werkt.It’s the people, stupid!
Aan datzelfde NWO dan vragen om ook innovatie voor haar rekeningte nemen? Dat is nu juist vragen om problemen. Een ‘ExcellenteWetenschap Motor’ ombouwen zodat het vanaf nu ook een ‘InnovatieMotor’ is, dat gaat niet werken. Het gaat om het combineren vantwee tamelijk complexe competenties. Op zijn best levert dat poveremiddelmaat op. Het is zoiets als vragen aan een operazangeres omook popmuzikant te worden, of een benzine motor ook geschikt temaken voor diesel.
Kunst afkijken bij TEKES of eDARPA
Laten we de kwaliteit van NWO als startpunt nemen. Voor onzeInnovatie Motor willen we review commissies voor business plannenen inhoudelijke teams die markten snappen. Een staf die de taal vanondernemers en R&D managers spreekt. Die review processenefficiënt en zakelijk begeleiden. Die advies geven overadministratie en verantwoording van startups, voor al die helespecifieke vragen die spelen rond een nieuwe bedrijf. En waarom ditlekker gaat werken: omdat de mensen die bij de Innovatie Motorwerken snappen hoe ondernemingen werken en hoe ondernemers denken.Ze hebben aan twee woorden genoeg. It’s the people, stupid!
Wat we nodig hebben is een organisatie naast NWO waar mensenwerken met een achtergrond in het bedrijfsleven. Specifieker: eenachtergrond in het starten van bedrijven en/of ervaring met R&Din een bestaand MKB-bedrijf of een multinational. We kunnen dekunst afkijken bij TEKES, de financieringsorganisatie voorinnovatieprojecten in Finland. Een ander interessant programma iseDARPA in de VS, gericht op duurzame energie.
We gaan ze alleen niet kopiëren, we gaan een echte NederlandseInnovatie Motor bouwen. Waar mensen werken die weten hoe het er aantoe gaat in een bedrijf. Als dat lukt gaat het topsectoren-beleidecht een grote impact hebben.
