KNAW wijst op broedplaats fraude

Nieuws | de redactie

13 september 2011 | Onder psychologen heerst een opmerkelijk gesloten datacultuur. Waar geen mogelijkheden bestaan om data te controleren, kan manipulatie - als door prof Stapel - erg makkelijk onopgemerkt blijven. Het data-instituut van KNAW en NWO waarschuwt scherp voor zo'n "broedplaats van wetenschappelijke fraude".

“Dat een onderzoeker zijn onderzoeksgegevens verzint isnatuurlijk een exces. Maar dat zelfs zijn naaste collega’s, met wiehij samen publiceerde, geen argwaan hadden, is een symptoom van degesloten datacultuur.” Aldus de reactie vanuit Data Archivingand Networked Services (DANS), het instituut van KNAW en NWO voorduurzame toegang tot digitale onderzoeksgegevens.

Een eerdere poging van DANS om met vertegenwoordigers vande academische psychologie een symposium te organiseren over hetdelen van data op dit vakgebied, sneuvelde bij gebrek aanbelangstelling onder de doelgroep. De actuele affaire “schreeuwtom dat symposium alsnog te houden,” zeggen de onderzoekers vanhet instituut.

Argwaan tegen openheid

Al vorig jaar publiceerde deze organisatie de studie “Data: voer voor psychologen” overde rol die data spelen in psychologisch onderzoek. Uit deze studieblijkt dat psychologen nauwelijks een traditie hebben in het delenvan data, en dat begrippen als open data en openaccess met achterdocht worden bezien.

In veel andere vakgebieden is data delen al jaren gemeengoed(zoals onder kwantitatieve sociologen), of is dat recent geworden(zoals onder archeologen). De dataverkenning van DANS laatzien dat er tussen onderdelen van de psychologie wel groteverschillen bestaan in de houding tegenover data delen en dataarchiveren.

Toch overheersen onder psychologen de argumenten om hun datavoor zichzelf te houden, hoewel de dataverzameling doorgaans metpublieke middelen is gefinancierd. Dat is niet alleen in Nederlandzo, maar ook in de VS, ondanks de gedragscode van deberoepsvereniging APA (American Psychological Association) om datavoor verificatie beschikbaar te stellen.

Wake up call

Sommige psychologen zijn wel vertrouwd met het beschikbaarstellen en/of hergebruiken van data, aldus het rapport. Het gaatdan meestal om afspraken die van te voren zijn gemaakt en omindividuele verzoeken, niet om het algemeen beschikbaar maken voorverder wetenschappelijk gebruik of controle. Is het onderling delenvan data al weinig ingeburgerd onder psychologen, dat geldt nogsterker voor het duurzaam archiveren ervan.

“De affaire Stapel is een wake-up call voor deNederlandse psychologie. Een eerdere poging van DANS om samen metvertegenwoordigers van de academische psychologie een symposium teorganiseren over het delen van data op dit vakgebied sneuvelde bijgebrek aan belangstelling onder de doelgroep. Uiteraard schreeuwtde affaire Stapel om dat symposium alsnog te houden. Data delen isnu een must geworden voor iedere zichzelf respecterendepsycholoog.”