Verhaal vertellen is niet genoeg
Louter ‘het verhaal vertellen’ is niet langer genoeg, betoogdezij in haar intreerede als hoogleraar Wetenschapscommunicatie. Wantde maatschappij ‘praat niet alleen terug’ als het gaat overwetenschap, maar is al in gesprek. Dat maakt dat wetenschap entechnologie ‘maatschappelijker’ zijn dan we vaakveronderstellen.
Maar van dit dynamische beeld van wetenschap en technologie zienwe echter volgens haar nog weinig terug in de theorie en depraktijk van de wetenschapscommunicatie. De ‘blije wetenschap’waarmee we al op de basisschool kennismaken is ‘af’ en verraadtweinig tot niets van haar soms tumultueuze totstandkoming. Daarstaat de ‘boze technologie’ tegenover waarmee we later kennismaken:in publieke debatten hebben we het vooral over risico’s van nieuwetechnologieën.
Provocatie en koren op de molen
Blije wetenschap en boze technologie hebben duidelijk hunbeperkingen. Ze ontnemen ons volgens Te Molder het zicht op deinteractionele dynamiek waarmee wetenschap en technologie tot standkomen. Het begrijpen van deze dynamiek is van cruciaal belang ombijvoorbeeld te kunnen duiden waarom wetenschap voor sommigemensen, op sommige momenten een provocatie is, en op anderemomenten koren op hun molen.
Hiertoe zul je niet zozeer moeten kijken naar de aard en inhoudvan expertise an sich, maar naar de relaties tussende deelnemers aan het debat, en wat ze bereiken in die relatie doorop bepaalde momenten op kennis en ervaring een beroep te doen. Deonline berichten dat je van het HPV-vaccin verlamd kunt raken,kunnen we typeren als een staaltje van lekenexpertise. Maar datvertelt ons niet waar deze uiting precies een reactie op is enwelke effecten zij vervolgens bedoeld of onbedoeld bij anderenteweegbrengt.
De waarheid en meer
Wetenschapscommunicatie gaat volgens Te Molder over meer dan hetvertellen van waarheid. Het gaat over spreekrechten die mensen aanelkaar toeschrijven of elkaar ontzeggen, en daarmee ook overonszelf – onze identiteit. Dat verklaart ook de felheid van hetdebat over wetenschap en technologie.
Een betere communicatie tussen wetenschappers en anderebetrokkenen veronderstelt een diepgaande interesse in elkaarsbijdragen aan dit debat. Niet zozeer in de argumenten als zodanigmaar in de interactionele zorgen die zij vertegenwoordigen. Dat kangaan om het gevoel van verlies van autonomie, maar ook om degedachte dat een motie van wantrouwen wordt ingediend door deoverheid tegen burgers.
De gezaghebbende positie die wetenschap heeft, maakt haartegelijk controversieel. Want de ingebouwde vooronderstelling diewetenschappelijke claims vertonen dat de discussie gesloten is, isnu juist een communicatieve eis die in science-society debattenwordt betwist. Hier dreigt het gevaar dat de muren tussenwetenschap en samenleving weer worden opgetrokken in plaats van teworden geslecht.
