Wat moet Rutte doen?

Nieuws | de redactie
17 oktober 2011 | Lord Robert Skidelsky is de belangrijkste economisch historicus van deze tijd. De Keynes-biograaf sprak met ScienceGuide over 'Hoe verder met de euro en de EU?' Zijn advies aan Mark Rutte is pregnant. "We zijn voortdurend heel druk met het regelen van adempauzes, dat ziet iedereen natuurlijk."

Bj een lezing aan de Campus Brussel van de UniversiteitMaastricht sprak hij met ScienceGuide niet alleen overKeynes, diens rijke erfenis aan economisch denken en praxis, diensliefde voor Rusland en verstandhouding tot het communisme. Het gingin januari 2011 ook al over de Europese schuldencrisis en de manierwaarop de EU-leiders deze aanpakten en zouden moeten aanpakken.Zowel zijn analyse als raad aan premier Rutte en zijn collega’szijn actueler dan ooit.

U leest dit deel van het interview daarom nogmaals hier.

Als u als lid van het House of Lords en economischhistoricus een advies zou mogen geven aan onze nieuwe premier over’hoe nu verder met EU en euro?’, wat was dan uwraad?

Wat deed uw nieuwe Prime Minister hiervoor?

Hij was – onder meer – een pittige ‘junior minister’voor hoger onderwijsbeleid.

“Really? Higher Education?” Dan is het allereerste wat ik zeggenzou: “U weet vanuit het hoger onderwijs dat het cultureel gat inEuropa heel groot is. Alle krachten van kennis, cultuur, intellectin de westerse wereld zijn Amerika-centrisch geworden. Kijken naarde Nobelprijzen die in Zweden worden verleend maar in hoge matenaar Amerikanen gaan…. Onze universiteiten zijn niet echt meer detop 100 van de wereld, Oxford en Cambridge blijven meer vanuittraditie nog in de bovenste regionen, maar verder is er weinig’civilisatie-tegenkracht’ in Europa tegenover de USA.

Europa ontbeert een duidelijke eigen cultuur en ambitie alsbeschaving, zoals Amerika dat wel heeft. We zijn een beetje eenwoestenij aan het worden, “good bourgeois philistinism” domineertook het politieke debat.  Deze middelmatigheid is ook enuiting van het gebrek aan zelfrespect in Europa. “We have a greatpast, Europe has had its day. The torch has passed,” dat soortdenken.

We hebben dus eigenlijk een echte, nieuwe renaissance nodig, meteen Europees beschavingsideaal. Dat moet vooral niet onder éénnoemer gebracht worden, als het ware gestuurd vanuit een centralein Brussel of zoiets. Dat past ook niet bij het hoger onderwijs datin zo’n culturele bloei een grote rol hoort te spelen.”

Premier Rutte zal niet iemand zijn die voor datlaatste gaat pleiten, vermoed ik. Het is opmerkelijk dat u met zo’nintens cultureel, bijna historisch aspect als eerste begint en nietmet iets van een betere sturing van de Eurozone.

Dat is ook best belangrijk natuurlijk, daar kom ik zo nog wel opterug. Maar dat culturele aspect, die ‘woestenij’ in Europa is vangrote betekenis nu je nieuwe wereldcentra als China en India zietopkomen. Die kijken naar de USA, nog steeds, als het gaat om eenvisie, hun beeld van de toekomst. Veel meer dan naar ons.

Keynes was een echte Europeaan in cultureel, intellectueelopzicht. Maar dan een à la Goethe. Dat klinkt misschien verrassend,maar dat is het niet. Hij was voor een cultuur met allerlei centraen gezamenlijke idealen. Het Duitsland van 1750-1800, de tijd vanGoethe, had die rijke diversiteit en een grote culturele ambitie envele grote kunstenaars, schrijvers, denkers. Dat decentrale beeldmet al die steden en kleine vorsten drommen die wedijverden om debeste culturele en intellectuele impulsen, dat was er mooi en bleekook heel effectief.

Europa en ook uw nieuwe premier kan daar echt iets van maken. Jezou een beleid moeten voeren dat elke stad in Europa zo aanmoedigt.Elk daarvan moet in deze tijd een kenniscentrum willen zijn. Daarvindt het culturele en politieke debat echt plaat en dat zal vooraldivers en uitdagend worden op die manier.

Deze ‘flavour of Europe’ in de cultuur van de 21e eeuw is dusveel meer dan wat in de officiële stukken altijd wordt aangeroepenals ‘de sociale dimensie’ van de Unie. Dat blijft toch steken inallerlei nuttige regelgeving voor werktijden of kinderopvang. Jeziet dat de USA wereldwijd hier een magneet weet te blijven, ookdoordat men met één taal en enorme diversiteit van migrantengroepenen hun dromen mensen grote kansen geeft.

En wat moet premier Rutte in de Eurozone nugaan doen?

Weet u, de vraag voor hem en de andere leiders in Europa is:’Wil je dit echt? Een serieuze, krachtige Euro op hetwereldtoneel?’ Als je daar ‘ja’ op zegt, dan heb je een echtemuntunie nodig. Niet alleen maar een gezamenlijke bank.

De ECB is zeker noodzakelijk, maar je ziet dat dit nietvolstaat. De Eurozone moet één ‘Treasury’ hebben, met eengezamenlijk financieel beleid en jaarlijkse begroting. Niet inplaats van uw minister van Financiën, maar er bij als gezamenlijke’linking pin’.

U pleit dus voor een EU-kanselier, een Chancellor ofthe Exchequer van de Eurozone?

Ja natuurlijk. Kijk naar de EU van vandaag: die heeft een budgetvan zo’n 3% van heel het BNP van de lidstaten van de Unie samen.Men beseft nauwelijks hoe klein de Unie feitelijk is, in financieelen beleidsmatig opzicht. Wil je zo’n gezamenlijke munt en krachtigbeleid met zo’n Chancellor, dan zul je iets van 15-20% van hetstaatsbudget samen via de EU moeten gaan coördineren. De nationaleregeringen blijven dus zeer krachtig, maar je gaat duidelijk jefinancieel-economisch beleid sterk samen ontwikkelen en voeren. Danweet iedereen in de wereld dat het Europa ernst is daar mee.

Nu weet de wereld dat dus nog steeds niet, zegt ueigenlijk.

We zijn voortdurend heel druk met het regelen van adempauzes,dat ziet iedereen natuurlijk. De komende 2 à 3 jaar moet Europa destaatsschulden van de Grieken en Ieren – in elk geval – gaan’herstructureren’. Dat betekent “a long haircut”, maar geencompleet overheidsbankroet voor die landen. Geen ‘national default’en als Europa dat voor elkaar weet te krijgen is dat al een heleprestatie.

Een aanpak die meer is dan een adempauze vereist ook dat we metzo’n Euro-kanselier het nationale beleid van de landen sterkerafstemmen, Duitsland dus ook. U in Nederland zal ongetwijfeld horenbij een paar landen als Finland en Duitsland die hun zaken op ordehouden. De centrale uitdaging en vraag is alleen niet of u in zo’nklein groepje hoort, maar of u met de anderen er in wilt slagenheel de Eurozone zo’n succes te maken, in uw eigen belang.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK