Stapel onderzocht zelf wetenschapsfraude

Nieuws | de redactie

15 november 2011 | Heeft Diederik Stapel in 1999 zijn eigen affaire min of meer onderzocht? Een opmerkelijke publicatie doet daar toch erg denken. “We asked to what extent respondents felt that a widely published plagiarism scandal involving a Dutch psychologist affected themselves and the image of their profession.”

In het European Journal of Social Psychology (Volume 29, Issue2-3, pages 397-402, March – May 1999) publiceerde Stapel een onderzoek naar de impact van fraudeop vakgenoten in Nederland. Onder de nu wel erg ironische titel’Framed and misfortuned: identity salience and the whiff ofscandal’ ging hij met zijn collega’s Willem Koomen en RussellSpears in op een niet nader geïdentificeerde plagiaatzaak in onsland en de gevolgen die deze kwestie had.

‘The image of their profession’

De abstract van het stuk is al interessant: 

“In this study a questionnaire was administered via e-mail toDutch social psychologists. We asked to what extent respondentsfelt that a widely published plagiarism scandal involving a Dutchpsychologist affected themselves and the image of their profession.As predicted, findings indicate that the impact of the scandal wasdependent on the salient identity of both the perceiver (‘socialpsychologist’ or ‘psychologist’) and the stimulus target (‘clinicalpsychologist’ or ‘psychologist’). Respondents were more affected bythe plagiarism scandal when the self-category that was made salientmatched the category of the target of the scandal.”

Opmerkelijk toeval

Bijna nog interessanter is de bewuste vaagheid van het onderzoekdat aan het artikel ten grondslag zou liggen. Stapel en zijncollege-auteurs melden daarover: “we decided to use neither thename of the person who was accused of plagiarism nor the universityto which he was affiliated.”

De Amerikaanse website Retraction Watch werd door een van zijn lezersgealerteerd op dit opmerkelijke toeval en  legt nu de vraag optafel of hier sprake is geweest van een soort indirecte, onbedoelde’tip’ van de Tilburgse onderzoeker. “Do fraudsters, like badpitchers or poker players, have ‘tells’? Diederik Stapelmight.”

Betere borging

Of ook deze publicatie zal blijken te horen bij de reeks waarvande sociaal-psycholoog achteraf moet toegeven, dat zij op fake-datais gebaseerd, is nog onhelder. Op grond van de eerste analyses van de commissie-Levelt wordt nugewerkt aan een omvattend onderzoek naar het werk van Stapel en defeitelijke wetenschappelijke grondslagen daarvan.

De KNAW gaat nader onderzoeken hoe de omgang met data betergeborgd kan worden, in het wetenschapsbedrijfin den brede. Daarbij zal met name gekeken worden naar de volgendeapsecten:

– De  in verschillende wetenschapsgebieden bestaandepraktijken op het gebied van gegevensverzameling en -verspreidingin kaart brengen

– Nagaan op welke manier onderzoekers en hun werkgevers er voorzorgen dat normen op het gebied van wetenschappelijke integriteitworden nageleefd

– Adviseren hoe, met name jonge, onderzoekers er toe gebrachtkunnen worden om wetenschappelijk integer om te gaan metonderzoeksgegevens.