Zijlstra prijst wetenschap na Stapel
Zijlstra greep het thema van de Avond van Maatschappij & Wetenschap – Grenzen – aan voor een reflectie op deaffaire-Stapel en de impact daarvan op het wetenschapsbedrijf. Datde wetenschap zelf aan de slag is gegaan hiertegen acht hij goed enook nodig voor het vertrouwen.
Absoluut nietacceptabel
“Nou heb je allerlei soorten grenzen, en er zijn ook grenzen dieje nooit mag overschrijden. Dat is momenteel een heel actueel themain de wetenschappelijke wereld, want het is heel duidelijk gewordendat Diederik Stapel wel de grens van wetenschappelijke integriteitheeft overschreden.
Wat hij heeft gedaan, is absoluut niet acceptabel, laat dathelder zijn. En het is goed dat de wetenschappelijke gemeenschapmeteen initiatieven heeft genomen om te voorkomen dat zoiets nogeen keer kan gebeuren. Decanen, rectoren, de VSNU, de KNAW, hetNWO: samen bewijst u dat de wetenschap beschikt over een grootzelfreinigend vermogen. En dat is ook nodig om het vertrouwen in dewetenschap hoog te houden.”
Voorbeeld Geim
De OCW-bewindsman wees nog op andere grenzen en de snellerelativering daarvan door het werk van wetenschappers. Hij weesdaarbij op “de grenzen die de wetenschap als geen ander kanverleggen. De grenzen van ons weten en van ons kunnen.Grensverleggende wetenschap laat zich niet afbakenen, die isuniverseel. Wat geldt in een Amerikaans laboratorium, geldt ook ineen Nederlands lab. Het maakt niet uit waar iets wordt ontdekt, enwelke nationaliteit de betrokken wetenschapper heeft.
Neem nou de Nobelprijs waar heel Nederland vorig jaar trots opwas. Het stond op alle voorpagina’s, het journaal opende ermee, envan De Wereld Draait Door tot en met Paul enWitteman was er veel aandacht voor Andre Geim. Er ontstond eenecht Oranjegevoel, ‘we’ hebben de Nobelprijs’, was het beeld.
Maar je kunt toch niet met droge ogen beweren dat Andre Geim eenechte polderjongen is, geboetseerd uit Nederlandse klei. Hij isgeboren en getogen in Rusland, afgestudeerd in Moskou, gepromoveerdin Chernogolovka, en hij werkte in Nottingham, Kopenhagen en Bathvoordat hij in 1994 naar Nijmegen kwam. Daar is hij nog steedsbijzonder hoogleraar, maar zijn brood verdient hij als hoogleraaraan de Universiteit van Manchester.
Andre Geim laat zich door geen enkele landsgrens tegenhouden. Ende Nederlandse trots op de Nobelprijs liet zich evenmin begrenzendoor zijn internationale achtergrond. Dat is ook nergens voornodig. Grenzen vervagen. Grenzen zijn net zoiets als dezeRidderzaal. Een prachtig monument, een tastbare herinnering aan onsverleden, maar vanuit functioneel perspectief ingehaald door detijd. Het is een cliché, maar daarom niet minder waar: we zijnallemaal wereldburgers.”
Harmonie in wetenschap
Zijlstra zag nog andere grenzen vervagen entransformeren: “Tegelijkertijd zien we ook dat de traditionelegrenzen tussen de fundamentele en de meer toepassingsgerichtewetenschap niet meer zo scherp worden getrokken. We zijn nu veeleerder geneigd om te kijken naar de drijfveren van onderzoekers.Waar de ene wetenschapper wordt geïnspireerd door de zuiverfundamentele wetenschap, laat de ander zich ook leiden door demogelijkheden om verworven kennis toe te kunnen passen.
Het in harmonie brengen van fundamenteel en toegepast onderzoek:dat is misschien nog wel de grootste uitdaging waar de modernewetenschap voor staat. Daarbij is het cruciaal dat wetenschappersen onderzoekers in bedrijven elkaar beter weten te vinden, en datonderzoekers zich nog meer laten inspireren door de kennisvragenvan de samenleving. Zodat de kennisketen beter gesloten wordt, inde lijn van kennis, kunde, kassa.
Ik denk dat het voor jonge mensen heel aantrekkelijk kan zijn omzich bij hun wetenschappelijke werk te laten inspireren door dezeeconomische en maatschappelijke kennisbehoeften. Want daarmeekrijgen zij het het gevoel – sterker nog, de zékerheid dat hun werk’ertoe doet’.”
