Eurotop nummer 15
“De top der toppen is aangebroken. Nu moet het gebeuren. Eentotaaloplossing voor de financiële crisis in Europa, zo werdhet ongeveer aangekondigd. De laatste dagen is er wel wat aanverwachtingenmanagement gedaan door de deelnemers.
Immers, de resultaten van de toppen in juli en oktober (zeg maarde toppen met de onderhandelingsresultaten) zijn nu niet bepaaldgeïmplementeerd: de Griekse schuld is nog steeds niet formeelafgeboekt en het ESM verdrag wordt nu al herzien voordat het aan deparlementen is voorgelegd. En beide besluiten zijn toch in juli algenomen.
Een ongetemd probleem
Waarom duurt dit allemaal zo lang? Dat heeft twee redenen. Teneerste is het probleem een zogenaamd ongetemd probleem. We kennenwel een aantal van de oorzaken, maar er is geen consensus over deoplossingsrichting. Niet onder economen, niet onder politici enniet onder kiezers.
Ten tweede is het besluitvormingsproces vrij hopeloos. Bijnaalles moet per unanimiteit of een supermeerderheid besloten worden.En een eventueel nieuw verdrag moet aan alle parlementen wordenvoorgelegd. Sommige landen zullen ongetwijfeld een referendum gaanhouden. Ierland is dat zelfs verplicht. Afspraken zonder verdragzouden natuurlijk ook kunnen, maar het track-record van het nakomenvan afspraken zonder sancties is niet heel erg goed.
Pauselijke verkiezingen
De Europese besluitvorming lijkt nog steeds ontzettend op deverkiezingen van een paus. Ook daar is eeuwenlang geen eenduidigbesluitvormingsproces geweest. Er was in de regels altijd eentweederde meerderheid of zelfs unanimiteit nodig. En dat kon langduren, heel lang duren.
De verkiezing in Viterbo in 1268-1272 duurde meer dan drie jaar.Het was een puur machtsconflict tussen de Italiaanse en de Fransekardinalen. Beide groepen konden effectief de benoeming van eenander blokkeren. Zeg dus maar kamp-Merkel en kamp-Sarkozy van dedertiende eeuw. De middelen die toen uit de kast gehaald werden,zijn wel de moeite van het bestuderen en kopiëren waard.
Allereerst werden de kardinalen opgesloten. Dat was in die tijdal traditie, ook al hielp het niet. Vervolgens werden ze op wateren brood gezet en tot slot ging het dak eraf: dan kon de heiligegeest – die het proces toch niet zo heel goed gestuurd leek tehebben – er beter bij. Die combinatie van dieet en een opendak lijkt mij een goede, zeker met het gure weer in December inBrussel.
Tot slot kwam men eruit doordat de zeventien overgeblevenkardinalen (twee stierven tijdens de verkiezing) zes kardinalenaanwezen die het besluit moesten nemen. Ze gaven dus macht uithanden.
Een totaal nieuwe oplossing
En wat deden de kardinalen? Ze kozen een diaken (geen kardinaal), die was op dat moment op kruistocht Bij terugkomst moest hijsnel gewijd worden tot priester en tot bisschop. Een totaal nieuweoplossing was geboren. Overigens was de negende kruistocht wel delaatste en vielen de bolwerken van de kruisvaarders in het MiddenOosten toen één voor één. Daarna is overigens wel het proceslangzaam veranderd en versoepeld: er kamen conclaven met duidelijkeregels. Die zijn in Europa nu wel heel erg gewenst.
De Poolse paus Johannes Paulus II legde zelfs vast dat er na eenfors aantal stemrondes met eenvoudige meerderheid een opvolgergekozen kon worden. Een van de eerste wapenfeiten van de huidigeDuitse paus was dat hij juist die regel weer terugdraaide naar 2/3meerderheid.”
Dr.P.H. Omtzigt is lid van de Tweede Kamer eneconometrist. Hij houdt op ScienceGuide een vaste column bij overzijn ervaringen in de eigenzinnige werelden van politiek enwetenschap, hun wederzijdse beïnvloeding en hunconfrontaties.
