Het geheim van Mario Monti
‘De politieke revolutie in Italië is groot en interessant. NaGriekenland is dit het tweede bedreigde eurozone-lid dat eenregering krijgt van ‘mensen van gezag’, die niet noodzakelijkerwijshun sporen in de dagelijkse politiek verdiend hebben. De politiekeflanken zetten zichzelf daarbij buitenspel.
De grote en kleine middenpartijen weten dat in Italië alles tewinnen valt door de crisis echt op te lossen. Een land infaillissement leidt alleen tot chaos. Niet uitbetaaldeambtenarensalarissen, gesloten scholen en waardeloze pensioenen,dat zijn geen fraaie vooruitzichten voor burgers en betekenen datelke verantwoordelijke partij elk vertrouwen zou verliezen. Datbeseft elke gezonde politicus.
Bij de vorming van het kabinet-Monti is het goed scherp op teletten. Niet Berlusconi’s partij belandt in de oppositie, maardiens vaste bondgenoot tot nu toe, de Lega Nord van de separatistenvan Umberto Bossi. Die kan zijn tijd nu gaan gebruiken om eens bijte praten met Bart de Wever van de Nieuwe Vlaamse Alliantie. Want ook hun kernpunt -het kiesdistrict Brussel/Halle/Vilvoorde eneen aantal Brusselse randgemeenten- is als eerste gedevalueerd inde Eurocrsisis. Dat probleem is opgelost, terwijl de N/VA niet meewil regeren in Brussel.
Krachtig middenbeleid
De nieuwe Italiaanse regering lijkt in dat opzicht op deconstructie in België. Monti leunt op het de middengroepen uit decentrum-rechtse coalitie én die van de centrum-linkse combinatie ende zogenaamde ‘derde pool’, zoals de herrijzendechristendemocratische unie. Hij legde inmiddels een stevig pakketbezuinigingen op tafel. De pensioenleeftijd gaat stapsgewijs ensnel omhoog naar 66 voor iedereen in 2018. Let wel: die ligt dandus hoger dan in Nederland door Rutte c.s. met steun van de PvdAzal worden gerealiseerd. En als er nog iets tegenwind is, dan zalMonti het hoge BTW tarief naar 23% verhogen per 1 September 2012,bij ons is dat 19%.
Het Italiaanse minimumpensioen (een AOW plus bedrijfspensioenvan €473 per persoon per maand) wordt geïndexeerd, maar de hogerepensioenen van ten minste €946 per maand worden volledig bevroren.De AOW voor alleenstaanden bedraagt in Nederland €991 per maand,ter vergelijking.
Bij zulke ingrepen is de vraag gewettigd om te stellen hoe’slecht’ het eigenlijk met Italië gat. De staatsschuld is hoog,maar het begrotingstekort is met 4% nog gematigd: Ons land kent eentekort van 4,5% dit jaar. Voor de rentebetalingen is er sprake vaneen zogenaamd primair overschot en dat kunnen weinig landenzeggen.
Een verloren generatie
Wat gaat de Italiaanse regering doen? Het financiële gedeeltehebben ze naar buiten gebracht. Over maatregelen voor het onderwijsstond er helaas niets in, net zomin als over een ander zeer ernstigprobleem: de arbeidsmarkt. In Italië is het totaal onmogelijkiemand te ontslaan bij een groot bedrijf, waardoor jongerennauwelijks een passende baan vinden, een vast contract krijgen endaarom heel lang thuis moeten blijven wonen en zo de rekeningbetalen.
Het gevolg is een dramatisch hoge jeugdwerkloosheid n een enormebraindrain van jong talent dat kansen ziet in andere landen,dankzij hun vaak uitstekende opleidingen. Dat is overigens eengroot probleem aan het worden in heel Zuid Europa. Dejeugdwerkloosheid in Spanje en Griekenland is al boven de 40%gestegen en ook daar is emigratie van talent aan de orde van dedag. Een hele generatie lijkt volstrekt verloren te gaan en dat isbuitengewoon slecht voor Europa en die landen.
Ooit een Dutch disease, nu…..
Ik vermoed aan het begin van deze zeer spannende week voor heelEuropa in elk geval dit: de komende jaren beleven we nog een paarheel interessante en onverwachte discussies. Enkele landen met nuwellicht plotseling sterke centrumregeringen, zoals in Italië enmisschien ook België, kunnen orde op zaken stellen, waar andereregeringen dat veel moeilijker zullen vinden. Dan denk ik aanSpanje en Griekenland bijvoorbeeld. En Frankrijk? Dat spoortvooral andere landen aan, maar doet zelf nog steeds opvallendweinig.
Dit laat nog eens zien hoe snel in de globale economie van nuhet beeld en de positie van landen kan veranderen. Nederland waseen probleemgeval met zijn Dutch disease, Duitsland eenverouderd, statisch land met enorme schulden uit de hereniging metde DDR en Spanje was een paar jaar geleden nog het wonder vaninnovatie en creativiteit van Europa.
Een voorspelling? Italië en België gaan als een Europeesreddingsplan slaagt én nu vooral ook echt wordt nagekomen eenaantal Noord Europese landen een spiegel voorhouden. Hun vraagklinkt dan zo: “Wij hebben de zaak up tempo op orde gebracht:wanneer volgen jullie?” En dan volgt na een Eurotop ineens eenhelder ander beeld: een vileine blik richting Frankrijk, nu tussende Kanzlerin en de premier van Italië.
Dr.P.H. Omtzigt is lid van de Tweede Kamer eneconometrist. Hij houdt op ScienceGuide een vaste column bij overzijn ervaringen in de eigenzinnige werelden van politiek enwetenschap, hun wederzijdse beïnvloeding en hunconfrontaties.
